Γιατί πρέπει να επανεξετάσουμε το νόημα των οικονομικών κυρώσεων

Οι οικονομικές κυρώσεις και οι μαζικοί βομβαρδισμοί έχουν πολλά κοινά. Δεν κάνουν διακρίσεις, τείνουν να καταστρέφουν δυσανάλογα τα πιο ευάλωτα και συχνά τα πιο αθώα στοιχεία της κοινωνίας και σπάνια έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, εκτός εάν ακολουθούνται από μια στρατιωτική επέμβαση.

Έτσι, οι οικονομικές κυρώσεις ήταν ένα προοίμιο στις αμερικανικές επεμβάσεις στην Αϊτή το 1994, τη Βοσνία το 1995, το Κοσσυφοπέδιο το 1999, το Αφγανιστάν το 2001 και το Ιράκ το 2003.

Σε κάθε περίπτωση, ο Αμερικανός φορολογούμενος πλήρωσε μεγάλο μέρος του λογαριασμού για την αποκατάσταση της εκτεταμένης φυσικής και κοινωνικής ζημίας που προκάλεσαν αυτά τα χρόνια κυρώσεων όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να ανοικοδομήσουν αυτές τις χώρες.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η χρήση οικονομικών κυρώσεων μπορεί να υποστηριχθεί με την αιτιολογία ότι απέδειξαν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους είχαν δοκιμάσει όλες τις άλλες δυνατότητες πριν καταφύγουν στη βία και, όπως η καταστροφή γερμανικών και ιαπωνικών πόλεων στο Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, μείωσαν την αντίσταση πριν από μια στρατιωτική κατοχή.

Τι συμβαίνει όμως όταν η στρατιωτική επέμβαση αποτύχει ή δεν υλοποιηθεί ποτέ; Τότε, η διαιώνιση των κυρώσεων, που δεν συνδέονται με κανέναν χειροπιαστό στόχο, κινδυνεύει να γίνει καθαρά τιμωρητική και εκδικητική, με σκοπό να τιμωρήσει έναν υποτακτικό πληθυσμό για την αδιαλλαξία των ηγετών του.

Αυτό συνέβη με την Κούβα μετά την αποτυχημένη εισβολή το 1959 που οργάνωσαν εξόριστοι Κουβανοί, εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό έγινε στην περίπτωση της Συρίας όταν ο Obama απέσυρε την αμερικανική υποστήριξη από τους αντάρτες αντιπάλους του Bashar al-Assad το 2016.

Εξήντα χρόνια οικονομικών κυρώσεων απέτυχαν να συντομεύσουν την ηγεσία του Fidel Castro, του αδελφού του ή των διαδόχων τους έστω και κατά μία ημέρα. Στην περίπτωση της Συρίας, η κυβέρνηση Trump εγκατέλειψε ακόμα και την έκκληση στον Assad να παραιτηθεί. Ωστόσο, δεν έχουν χαλαρώσει οι κυρώσεις.

Είναι αλήθεια ότι οι οικονομικές κυρώσεις έχουν αποδειχθεί επιτυχείς για την επίτευξη άλλων στόχων πέραν της αλλαγής του καθεστώτος, όπως για παράδειγμα της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Οι διεθνείς κυρώσεις κατάφεραν να αναγκάσουν το Ιράκ και το Ιράν να σταματήσουν τα προγράμματα πυρηνικών όπλων τους. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ αποδείχθηκαν ανίκανοι να πιστωθούν τη δική τους επιτυχία.

Το 2003, οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέβαλαν στο Ιράκ αναζητώντας ανύπαρκτες εγκαταστάσεις πυρηνικών, χημικών και βιολογικών όπλων. Το 2017, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν από τον πυρηνικό συμβιβασμό έξι χωρών με το Ιράν, αν και αναγνώριζαν ότι το Ιράν εκπληρώνει όλες τις υποχρεώσεις του.

Οι αρχές ενός δίκαιου πολέμου προέρχονται από την κλασική και θρησκευτική επιστήμη και αποτελούν τη βάση για το σημερινό διεθνές δίκαιο και τα σύγχρονα ηθικά πρότυπα. Δύο από αυτές τις αρχές είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτες όταν εξετάζουμε τη χρήση οικονομικών κυρώσεων.

Πρώτον, ένας πόλεμος μπορεί να υπάρξει μόνο αν διεξαχθεί με μια λογική πιθανότητα επιτυχίας. Οι θάνατοι και οι τραυματισμοί που προκαλούνται για έναν μη επιτεύξιμο σκοπό δεν είναι ηθικά δικαιολογημένοι. Δεύτερον, τα όπλα που χρησιμοποιούνται στον πόλεμο πρέπει να κάνουν διακρίσεις μεταξύ μαχητών και αμάχων. Οι πολίτες δεν είναι ποτέ επιτρεπτοί στόχοι.

Οι ιστορικοί εξακολουθούν να διαφωνούν για την εφαρμογή αυτών των αρχών στους συμμαχικούς βομβαρδισμούς γερμανικών και ιαπωνικών πόλεων. Η καταστροφή του Αμβούργου και του Βερολίνου, μεγάλων βιομηχανικών κέντρων, θεωρείται πιο δικαιολογημένη από αυτήν της Δρέσδης, μιας πόλης μικρής οικονομικής σημασίας, που καταστράφηκε στις τελευταίες ημέρες του πολέμου.

Παρομοίως, η ατομική βόμβα στο Ναγκασάκι είναι ακόμα πιο αμφιλεγόμενη από αυτήν της Χιροσίμα που έπεσε τρεις μέρες νωρίτερα, μετά από την οποία οι Ιάπωνες έσπευσαν να παραδοθούν.

Για τους Αμερικανούς υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής, οι οικονομικές κυρώσεις είναι συχνά η ενδιάμεση επιλογή μεταξύ του να μην κάνουν τίποτα και του να αναλάβουν αποτελεσματικές, αλλά επικίνδυνες ή δαπανηρές ενέργειες. Ωστόσο, προτού προκαλέσουν χρόνια, ίσως δεκαετίες, φτώχειας και ακόμα χειρότερων συνεπειών σε ολόκληρους πληθυσμούς, οι αξιωματούχοι θα πρέπει να αναρωτηθούν: «Είναι οι προσπάθειές μας πιθανό να πετύχουν, και αξίζει να τιμωρήσουμε ολόκληρο τον λαό για να γίνει αυτό;».

Στην περίπτωση της Κούβας, η απάντηση είναι όχι. Η εμπειρία δείχνει ότι η συνέχιση της τιμωρίας του συριακού λαού για τις ατασθαλίες της ηγεσίας του μπορεί να είναι εξίσου αδικαιολόγητη τώρα που έχει εγκαταλειφθεί οποιαδήποτε αποτελεσματική προσπάθεια τερματισμού της ηγεσίας του Assad.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο James Dobbins της RAND Corporation