Το πολυαναμενόμενο βιβλίο του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα υπό το όνομα «Ιθάκη», που έχει προκαλέσει τριγμούς και πολύωρες συζητήσεις μεταξύ πολιτικών, αναλυτών και δημοσιογράφων κυκλοφορεί σήμερα από τις από τις εκδόσεις Gutenberg, στρέφοντας όλη την προσοχή επάνω του.

Ο Αλέξης Τσίπρας στο βιβλίο του αναφέρεται εξονυχιστικά στην περίοδο του 2015, παρουσιάζοντας τα γεγονότα από την δική του οπτική, φωτίζοντας τις κρίσιμες ώρες, τις στρατηγικές κινήσεις, τις συζητήσεις πίσω από τα φώτα και τον δρόμο που εν τέλει ακολούθησε και τον οδήγησαν στο σήμερα.

1

Κεντρικό κομμάτι του βιβλίου αποτελεί το κεφάλαιο «17 ώρες», ενώ για μια συνολική κατανόηση ο αναγνώστης καλείται να παρακολουθήσει το νήμα των εξελίξεων και στα προηγούμενα κεφάλαια, όπου αναπτύσσεται το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν με την ανάληψη της διακυβέρνησης.

Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται επίσης στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 και στην πορεία που ακολούθησε έως την τελική συμφωνία. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται για πρώτη φορά λεπτομερείς αφηγήσεις για διεθνείς επαφές και συζητήσεις που έγιναν εκείνη την περίοδο.

Το τηλεφώνημα με τον Μπαράκ Ομπάμα

Ανάμεσα στα νέα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι η συνομιλία με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, στον απόηχο του δημοψηφίσματος:

«Στις Βρυξέλλες δέχθηκα τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Ήμουν στο ξενοδοχείο, λίγο πριν φύγω για τη Σύνοδο. Αφού μου έδωσε συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μου είπε:

«Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω.»

«Να ξεκινήσουμε από το καλό;»

«Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα.»

«Και το κακό;»

«Το κακό νέο είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντί σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο αδιέξοδο. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα σου ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί.»

Αυτή ήταν η κίνηση του Ομπάμα. Μου έδινε δηλαδή το σήμα ότι η Κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν μαζί μου, αλλά έπρεπε να είμαι ψύχραιμος απέναντι στις προκλήσεις, γιατί δεν είχε απεριόριστη επιρροή στις εξελίξεις. Το παρασκήνιο, το έμαθα εκ των υστέρων. Οι Αμερικανοί και ο Σοσιαλδημοκράτης Αντικαγκελάριος Γκάμπριελ πίεζαν τη Μέρκελ προς την κατεύθυνση της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. Ενώ ο Σόιμπλε, με τον Ολλανδό συντηρητικό Πρωθυπουργό Ρούτε και τους άλλους σκληρούς της Ευρωζώνης, πίεζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Και η Μέρκελ βρισκόταν μπροστά σε δίλημμα».

Η «ωμή» συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν

Το βιβλίο παρουσιάζει επίσης μια ιδιωτική συζήτηση με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στις 19 Ιουνίου 2015 στην Αγία Πετρούπολη:

«Το απόγευμα της ομιλίας μου στο Φόρουμ συναντήθηκα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Αυτή η δεύτερη προσωπική μας συνάντηση υπήρξε πραγματικά σημαντική εμπειρία. Ήμασταν στην αίθουσα μόνο οι δυο μας. Χωρίς τους συμβούλους μας. Κρατήσαμε μόνο έναν μεταφραστή. Αφού του περιέγραψα τις δυσκολίες της διαπραγμάτευσης και μου είπε πόσο γενναία ήταν η μάχη που έδινα, περάσαμε στα πιο δύσκολα.

Του ανέπτυξα την κατάσταση και τις σκέψεις μου. Ότι αυτό που επείγεται ήταν μια έντιμη συμφωνία με τους εταίρους και είχα ήδη κάνει αρκετά βήματα προς τα πίσω για να την πετύχω. Δεν ήμουν όμως διατεθειμένος να αφήσω τη χώρα μου στις διαθέσεις των δανειστών. Θα επέμενα ως το τέλος στην προσπάθεια να βρεθεί ένας έντιμος συμβιβασμός, αλλά μετά από εβδομάδες βασανιστικών διαπραγματεύσεων είχα αρχίσει πια να αμφιβάλλω για τις προθέσεις τους.

Ήθελα λοιπόν να ξέρω πού πατάω. Να μου πει καθαρά ποια ήταν η θέση της Ρωσίας. Και ποια θα ήταν αν, παρά τις δικές μας προσπάθειες, οι διαπραγματεύσεις κατέληγαν σε ναυάγιο. Τι σήμαινε το γεγονός ότι ακόμα και μια συμβολική επένδυση 200-300 εκατομμυρίων σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου η Ρωσία την αρνήθηκε.

Η απάντησή του ήταν όχι απλώς ειλικρινής, αλλά θα έλεγα ωμή. Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο, διότι, αν τα έδινε στην Ελλάδα, θα ήταν σαν να τα πετούσε σε έναν σκουπιδοτενεκέ. Γιατί η Ελλάδα ήταν μια χώρα χρεοκοπημένη και δεν θα σωζόταν με 300 εκατομμύρια ευρώ. Είχε ανάγκη από 300 δισ. και όχι από 300 εκατομμύρια. Η Ρωσία, συνέχισε, είναι μια πλούσια χώρα, αλλά όχι τόσο πλούσια ώστε να μπορεί να ξεπληρώσει το χρέος της Ελλάδας. Εντέλει, κατέληξε, πως θα έπρεπε να φτάσω σε μια συμφωνία με τους εταίρους μας. «Να τα βρεις με τη Μέρκελ», μου είπε απλά και καθαρά.

Μου εξήγησε ύστερα, μετά από μικρή σιωπή που έδειξε ότι σκεφτόταν τα λόγια του. «Κοίταξε», είπε, «θέλω να έχω με την Ελλάδα και ειδικά με τη δική σας Κυβέρνηση μια πολύ καλή σχέση. Αλλά την ίδια στιγμή πρέπει να σου ομολογήσω ότι και με τη Μέρκελ έχω επίσης μια πολύ καλή σχέση. Η Γερμανία είναι μια χώρα με την οποία διατηρούμε ανέκαθεν μια πολύ στενή σχέση, έχουμε αυτή τη στιγμή δύο αγωγούς που μεταφέρουν εκεί φυσικό αέριο. Έχουμε κοινά συμφέροντα. Θέλω να έχω εξαιρετικές σχέσεις με την Ελλάδα και πιστεύω ότι μαζί σας θα κάνουμε πολύ σημαντικά βήματα, και αυτή τη σχέση θα πρέπει να την ενισχύσουμε. Αλλά η Ελλάδα, δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό, ανήκει σε μια άλλη σφαίρα επιρροής».

«Εννοείς το ΝΑΤΟ;» τον διέκοψα.

«Ναι ανήκει στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βρίσκεται στη γερμανική σφαίρα επιρροής».

Ήταν ξεκάθαρος και αφοπλιστικά ειλικρινής. Του ξεκαθάρισα πως κι εγώ από την πλευρά μου επιδίωκα τη σύσφιγξη των σχέσεων της Ελλάδας με τη Ρωσία. «Αντιλαμβάνομαι», του απάντησα, «ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που ανήκει σε συμμαχίες του δυτικού κόσμου, την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, αλλά από την άλλη μπορεί να συνομιλεί με όλους. Να έχει καλές σχέσεις με πολλές χώρες στην Ανατολή και στον Παγκόσμιο Νότο και όχι μόνο με χώρες της Δύσης και του Βορρά. Και εντέλει να ακολουθεί μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική».»

Η συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε

Στο βιβλίο περιγράφεται επίσης μια από τις πρώτες συναντήσεις με τον τότε Γερμανό υπουργό Οικονομικών, στις 23 Μαρτίου 2015:

«… πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, στο κτίριο που στεγάζεται το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών, ένα κτίριο βαρύ, φορτίο καθώς πρόκειται για το πρώην Υπουργείο του Χίτλερ. Η είσοδος στο κτίριο από μόνη της ήταν ένας συμβολισμός βαρύς και ασφυκτικός, σαν να σε ρίχνει στον Άδη, περνώντας από τη σκοτεινή και γεμάτη παγίδες πορεία της Ευρώπης.

Ανεβήκαμε με το ασανσέρ και οδηγηθήκαμε σε έναν μίνιμαλ αλλά ασκητικό χώρο. Ένα απλό, μικρό γραφείο, απλοϊκό, χωρίς οτιδήποτε εντυπωσιακό ή επιδεικτικό, καμία σχέση με τα τεράστια και μεγαλοπρεπή υπουργικά γραφεία που συνηθίζουμε στη χώρα μας. Κι εκεί, καθισμένος και ήρεμος βρισκόταν ο Σόιμπλε. Ήταν η πρώτη φορά που συναντιόμασταν από κοντά• η συνάντησή μας κράτησε μια ολόκληρη ώρα αντί του προγραμματισμένου μισάωρου.

Ψυχρός αλλά πολύ ευγενικός, με άφησε να μιλήσω. Είπα λίγες εισαγωγικές σκέψεις, σε σχέση με την αποτυχία των προγραμμάτων λιτότητας στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας το γεγονός πως τα Μνημόνια της λιτότητας είχαν αποδοκιμαστεί από την ίδια τη ζωή, και έπρεπε να συζητήσουμε τις συνέπειες, έπρεπε όλοι να μάθουμε από τα λάθη – ιδίως το πολιτικό κατεστημένο που μας είχε οδηγήσει εδώ.

Ο Σόιμπλε με ρώτησε αν πίστευα ότι η Ελλάδα μπορούσε ή έπρεπε να μείνει στην Ευρωζώνη. Και όταν του απάντησα θετικά, αντέδρασε παίρνοντας το γνωστό βλοσυρό του ύφος: «Κοίταξε να δεις, πώς θα κάνεις αυτά τα οποία έχεις εξαγγείλει;» Του απάντησα πως πίστευα πως μπορούσα να είμαι συνεπής στις εξαγγελίες μου, αρκεί η Ευρώπη να μην επιθυμούσε την καταστροφή της Ελλάδας αλλά έναν έντιμο συμβιβασμό, και του ανέλυσα σε γενικές γραμμές τη στρατηγική μου.

Όταν τελείωσα, ο Σόιμπλε με κοίταξε με εκείνο το ψυχρό, σταθερό βλέμμα που δεν άφηνε πολλά περιθώρια παρερμηνείας. Με έναν τόνο πατρικής ειρωνείας, μου είπε: «Κοίταξε να δεις, θα σου δώσω μια φιλική συμβουλή… Αν πράγματι σκοπεύεις να εφαρμόσεις όλα αυτά που έχεις εξαγγείλει, θα σου ευχόμουν να μην εκλεγείς ποτέ».»

Οι συνομιλίες με Ολάντ και Γιούνκερ

Στο βιβλίο γίνεται αναφορά και στη στάση του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ μετά το δημοψήφισμα, καθώς και στις συζητήσεις με τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ σχετικά με τις «κόκκινες γραμμές» στα εργασιακά. Τα αποσπάσματα που παρατίθενται περιγράφουν τις εκτιμήσεις και τις συζητήσεις που έγιναν εκείνη την περίοδο, χωρίς να παρατίθεται εδώ σχετικό α’ πρόσωπο κείμενο.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης και η διαπραγμάτευση

Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται εκτενώς και στη συνεργασία του με τον Γιάνη Βαρουφάκη, παρουσιάζοντας τη διαφωνία του ως προς την προσέγγιση στη διαπραγμάτευση και τις προτάσεις εναλλακτικών σχεδίων. Στο βιβλίο εξηγεί τους λόγους για τους οποίους απέρριψε συγκεκριμένες εισηγήσεις, μεταξύ των οποίων και ένα σενάριο προσωρινής αντικατάστασης νομίσματος.

Το email Χαρδούβελη

Παράλληλα, εξαπολύει σφοδρή επίθεση – μιλώντας περίπου ως «μνημονιακός» για αθέτηση δεσμεύσεων προς τους δανειστές – στην κυβέρνηση Σαμαρά, γράφοντας ότι το περίφημο «email Χαρδούβελη» δεν είχε ως στόχο την ολοκλήρωση του 2ου μνημονίου, αλλά μία προσχηματική συμφωνία με μοναδικό επιχείρημα την αποτροπή της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Το περίφημο «email Χαρδούβελη» δεν είχε ως στόχο την ολοκλήρωση του 2ου μνημονίου, αλλά μία προσχηματική συμφωνία με μοναδικό επιχείρημα την αποτροπή της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, γράφει στο βιβλίο του ο πρώην πρωθυπουργός.

«Η κυβέρνηση Σαμαρά έπαιξε το τελευταίο της χαρτί ενόψει του Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου (2014). Απέστειλε το γνωστό email Χαρδούβελη, επιχειρώντας να αμβλύνει την εντύπωση ότι δεν προτίθετο να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Παρουσίασε σε αυτό μία δέσμη δημοσιονομικών μέτρων, τα οποία θεωρητικά θα μπορούσαν να καλύψουν το εναπομείναν δημοσιονομικό κενό, που σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, προσέγγιζε τα 2,6 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, αντιπρότεινε μέτρα ύψους μόλις ενός δισ. για την ολοκλήρωση του προγράμματος και την ένταξη στην πιστοληπτική γραμμή στήριξης, δεσμευόμενη να λάβει επιπλέον μέτρα ύψους ενός δισ. τον Ιούλιο του 2015, εφόσον αυτό κρινόταν αναγκαίο».

Η συγκυβέρνηση με Καμμένο

«Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης κι εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας», γράφει ο πρώην πρωθυπουργός ότι του είπε ο Πάνος Καμμένος έχοντας λίγο νωρίτερα ζητήσει το υπουργείο Αμυνας στην πρώτη κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, τον Ιανουάριο του 2015. Ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει μία εικόνα επιθεώρησης – ο κ. Καμμένος είχε φτάσει λίγο νωρίτερα από την ώρα του ραντεβού και είχε κάνει δηλώσει ανακηρύσσοντας πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα που διέθετε μόνον 149 βουλευτές.

Ο κ. Τσίπρας είχε κλείσει ραντεβού για συνεργασία και με τον Σταύρο Θεοδωράκη του Ποταμιού – αλλά όπως γράφει, εκείνος καθυστέρησε και τον πρόλαβε ο Καμμένος. Όπως γράφει ο πρώην πρωθυπουργός, ο κ. Θεοδωράκης ανέβηκε στον 7ο όροφο από τις σκάλες – και στον διάδρομο συνάντησε τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, ο οποίος του είπε «μην κάνεις τον κόπο, πρόλαβε ο άλλος»….

«Ήρθε λοιπόν στην Κουμουνδούρου νωρίτερα από τον Θεοδωράκη, λίγα λεπτά νωρίτερα μάλιστα από το προγραμματισμένο ραντεβού μας, και έξω από τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ έκανε δηλώσεις στα τηλεοπτικά συνεργεία, όπου ουσιαστικά προανήγγειλε την επικείμενη συμφωνία, πριν καν ανάβει να με συναντήσει. «Ερχομαι να συναντήσω τον Πρωθυπουργό της χώρας, τον Αλέξη Τσίπρα.

Και συνεχίζει:

Διότι έχουμε Κυβέρνηση και είμαι διατεθειμένος να στηρίξω μια Κυβέρνηση που θα βγάλει τη χώρα από την κρίση». Με τις δηλώσεις του με αποκάλεσε Πρωθυπουργό, ενώ ακόμη τυπικά δεν είχαμε δεδηλωμένη πλειοψηφία. Ανέβηκε στον έβδομο όροφο, βγάλαμε τις τυπικές φωτογραφίες και όταν έκλεισε η πόρτα μου είπε: «Εγώ θέλω το Υπουργείο Άμυνας και δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Θέλω το Υπουργείο Άμυνας, γιατί αυτό ήταν το όνειρό μου. Θέλω να συμμετάσχω σε αυτή την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε μια νέα εθνική ενότητα. Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας…»

Πέρα από τις συνήθεις υπερβολές του, που τις ανέμενα, ομολογώ ότι με εξέπληξε η στάση του. Περίμενα πως θα έθετε συγκεκριμένους όρους και απαιτήσεις για τη συμμετοχή του στην Κυβέρνηση. Αντί γι’ αυτό, η προσέγγισή του ήταν διαφορετική, σχεδόν απρόσμενη, και αυτό ομολογώ με αιφνιδίασε θετικά. Ωστόσο βρήκα τον τρόπο να του απαντήσω: «Ηρέμησε, Πάνο! Σ’ ευχαριστώ και μου ακούγεται πολύ ωραίο όλα αυτά για την εθνική συμφιλίωση, αλλά τώρα χρειάζομαι τη μέγιστη δυνατή στήριξη και πλειοψηφία. Καταλαβαίνεις γιατί. Σκέφτομαι, λοιπόν, να προτείνω και στον Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην Κυβέρνηση». «Μην τον φέρεις αυτόν, θα μας διαλύσει, θα τα δίνει όλα στους έξω».

Η σχέση του με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου

Ο συγγραφέας αφιερώνει ένα μέρος του βιβλίου στη συνεργασία του με την τότε Πρόεδρο της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου. Όπως γράφει, πρόκειται για μια περίοδο που βίωσε με ιδιαίτερη δυσκολία:

«μια χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας αυτοκαταστροφικής αδιαλλαξίας ήταν εκείνη της Ζωής Κωνσταντοπούλου»

Ο ίδιος συνεχίζει εξηγώντας τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του για την επιλογή της:

«η διαχείρισή της υπήρξε μία από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες εκείνης της περιόδου»

και προσθέτει:

«είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει να αναλάβει τη θέση της Προέδρου της Βουλής, σε μια προσπάθεια να δώσουμε εικόνα ανανέωσης και μαχητικότητας. Μια νέα και δυναμική γυναίκα, σε μια θέση που είθισται να ανήκει σε απόμαχους της πολιτικής, σκέφτηκα όταν αποφάσισα να την προτείνω για τη θέση».

Ο Αλέξης Τσίπρας παραθέτει και συγκεκριμένα ιστορικά στιγμιότυπα από τον διάλογό τους:

«Ωστόσο, η στάση της ήταν συστηματικά συγκρουσιακή και παρελκυστική. Ήταν εξάλλου εξαρχής αντίθετη σε κάθε ιδέα Συμφωνίας, χωρίς όμως να αισθάνεται την παραμικρή ανάγκη να καταθέσει μια εναλλακτική πρόταση»

Αναφέρεται και σε ιδιαίτερες ανταλλαγές μεταξύ τους:

«Όταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: “Θα πάμε στον ΟΗΕ”. Κι όταν, σχεδόν απελπισμένος, την ρωτούσα “Κι αν πάμε, τι ακριβώς θα αλλάξει; Δεν θα έχουν ήδη καταρρεύσει τα δημόσια ταμεία και οι τράπεζες;”, επανερχόταν πεισματικά: “Το χρέος είναι επονείδιστο, στον ΟΗΕ πρέπει να απευθυνθούμε”. Επέμενε σε μια δική της, αυστηρά μονοδιάστατη αντίληψη για το πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως τις επείγουσες ανάγκες της χώρας και τις πολιτικές προκλήσεις της συγκυρίας».

Οι εσωκομματικές διεργασίες και η «Ομπρέλα»

Στην «Ιθάκη», ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται επίσης στις εσωκομματικές εξελίξεις που ακολούθησαν την περίοδο μετά το 2019, περιγράφοντας τις σχέσεις του με ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ και τη διαμόρφωση νέων τάσεων στο εσωτερικό του κόμματος. Ο συγγραφέας σημειώνει ότι ορισμένα από τα στελέχη αυτά είχαν στηρίξει την πολιτική του πορεία, ωστόσο οι μεταγενέστερες εξελίξεις δημιούργησαν νέες ισορροπίες.

Παραθέτει χαρακτηριστικά:

«Δεκέμβριο του 2020, λοιπόν, με επισκέφτηκαν στο γραφείο μου με κάθε επισημότητα ο Βούτσης, ο Τσακαλώτος, ο Βίτσας, ο Παπαδημούλης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας. Η πολυμελής αυτή αντιπροσωπεία ήρθε να μου ανακοινώσει ότι συγκροτείται μια νέα τάση, την οποία βάφτισαν “Ομπρέλα”.»

Στη συνέχεια περιγράφει το πώς αντιλήφθηκε ο ίδιος το πολιτικό περιεχόμενο αυτής της κίνησης:

«Ποια ήταν η πολιτική, ή ιδεολογική, βάση αυτής της συσπείρωσης; Μία και μόνη. Η αντίθεσή τους στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε έναν σύγχρονο, μαζικό, δημοκρατικό και ανοικτό κόμμα της Αριστεράς. Και η αντίθεση με μένα, που στήριζα αυτό τον μετασχηματισμό»

Ο ίδιος καταθέτει και την αρχική του εκτίμηση:

«εκτιμώ τότε ότι ήταν μια πρωτοβουλία χωρίς ιδιαίτερο πολιτικό βάρος, που δεν θα μπορούσε να ανακόψει τη στρατηγική μας. Μέσα μου κυριαρχούσε η βεβαιότητα πως, όταν θα έφτανε η ώρα του Συνεδρίου, τα μέλη του κόμματος και ο προοδευτικός κόσμος θα έπαιρναν τον μετασχηματισμό στα χέρια τους. Και τίποτε δεν θα μπορούσε να τον σταματήσει»

Τέλος, συνοψίζοντας το πώς αποτιμά σήμερα εκείνη την περίοδο, σημειώνει:

«Ήταν μια σωστή εκτίμηση, αλλά με εσωκομματικούς όρους. Εκείνο που υποτίμησα ήταν πως δεν επρόκειτο απλώς για εσωτερικές εξελίξεις που δεν ενδιέφεραν την κοινωνία. Επιδρούσαν αρνητικά στην ήδη βεβαρημένη εικόνα του κόμματος».

Η περίοδος μετά την εκλογική ήττα του 2023

Στα τελευταία κεφάλαια της «Ιθάκης» ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει και την εσωκομματική διαδικασία διαδοχής που ακολούθησε την εκλογική ήττα του 2023. Καταγράφει δύο συναντήσεις που είχε με στελέχη που, κατά την εκτίμησή του, θα μπορούσαν να ηγηθούν του κόμματος.

Η πρόταση προς την Έφη Αχτσιόγλου

Όπως αναφέρει:

«μου είπε πως ποτέ δεν της είχε περάσει από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες που θα είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού»

Και συνεχίζει:

«η στάση της με αιφνιδίασε. Εκεί όπου εγώ έβλεπα μια μεγάλη ευκαιρία, εκείνη έβλεπε προβλήματα».

Η «κωμικοτραγική» εικόνα Κασσελάκη

Στο βιβλίο του «Ιθάκη», ο Αλέξης Τσίπρας κάνει και μια εκτενή αναφορά στη διαδικασία διαδοχής του στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ και στη μετέπειτα ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη. Η περιγραφή του συγγραφέα είναι ιδιαίτερα γλαφυρή, καθώς χρησιμοποιεί μια κινηματογραφική αναλογία για να αποδώσει την ατμόσφαιρα εκείνης της περιόδου.

Ο πρώην Πρωθυπουργός γράφει:

«η εικόνα στην αρχή ήταν λίγο κωμικοτραγική. Ήταν σαν να ζούμε κάποιο ριμέικ της γνωστής ιταλικής κωμωδίας “Viva la liberta”, του Ρομπέρτο Άντο, όπου ο ηγέτης του Κεντροαριστερού Κόμματος της Ιταλίας, που υποδύεται ο Τόνι Σερβίλο, αντιμετωπίζει κρίση κατάθλιψης και εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Τα πράγματα παίρνουν απρόσμενη τροπή, όταν ο βοηθός του ανακαλύπτει τον δίδυμο αδελφό του και, στην απελπισία του, τον παρουσιάζει ως τον κανονικό αρχηγό του κόμματος. Ο οποίος όμως είναι παντελώς άσχετος με το κόμμα και την πολιτική και εκεί αρχίζουν μια σειρά από ευτράπελα. Κάπως έτσι και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ, στην απελπισία της, εξέλεξε τον Στέφανο. Και όλοι μας προσπαθήσαμε στην αρχή, σεβόμενοι τη δημοκρατική ετυμηγορία, να τον στηρίξουμε και να του μάθουμε τα βασικά, ώστε να μπορέσει στοιχειωδώς να σταθεί και να αποφύγουμε τον συλλογικό εξευτελισμό».