Η ατμοσφαιρική ρύπανση παχαίνει;

Το ξέρετε ότι ο αέρας παχαίνει; Δεν πρόκειται για ευφυολόγημα αλλά για επιστημονική μελέτη, σύμφωνα με την οποία η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία. Δύο άνθρωποι μπορεί να καταναλώνουν την ίδια ποσότητα φαγητού και να αθλούνται το ίδιο χρονικό διάστημα. Ο ένας μπορεί να παχύνει και ο άλλος όχι. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αιτία του πάχους του και της αύξησης των κιλών εξαρτάται από την ατμόσφαιρα γύρω από το σπίτι του. Τα καυσαέρια και ο καπνός από το τσιγάρο είναι οι πιο καταλυτικοί παράγοντες, με τα ενοχλητικά μικροσωματίδια, που εμποδίζουν το μεταβολισμό να κάψει θερμίδες.Αν και βραχυπρόθεσμα η επίδραση είναι σχεδόν ανεπαίσθητη , μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες, εκτός από τα αναπνευστικά προβλήματα τα οποία- ούτως ή άλλως-  δημιουργεί ο καπνός στον πνεύμονα.

“Τώρα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πόσο η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να επηρεάσει το ανθρώπινο σώμα και όχι μόνο τις πνεύμονες,” ομολογεί ο Hong Chen, ερευνητής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας στο Οντάριο του Καναδά.

Άραγε, πόσο ισχυρές είναι οι ενδείξεις αυτών των ερευνών και πόσο μας αφορούν; Έρευνες που έγιναν σε ποντίκια στο εργαστήριo έδειξαν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση διεισδύει πολύ πέρα από τους πνεύμονες. Σε αυτήν την έρευνα, οι επιστήμονες μελετούσαν γιατί οι κάτοικοι των πόλεων αντιμετωπίζουν πολύ υψηλότερο  κίνδυνο  εμφράγματος από τους κατοίκους του χωριού. Αν και το πρώτο συμπέρασμα είχε να κάνει με την ταχύτητα του τρόπου ζωής, το  άγχος και την κακή διατροφή , μία άλλη απάντηση ήταν ότι μπορεί να οφείλεται στον αέρα που αναπνέουμε. Οι ερευνητές αποφάσισαν να το ψάξουν λίγο περισσότερο και έτσι έβαλαν τα ποντίκια να ζήσουν σε συνθήκες, που βιώνουν εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο στις μεγαλουπόλεις.

Ορισμένα ανέπνευσαν φιλτραρισμένο αέρα και άλλα αέρα γεμάτο από ρύπους και καυσαέρια όπως σε μία ώρα αιχμής σε μία μεγάλη πόλη.Από τις μετρήσεις που έκαναν στα ποντίκια για να δουν κατά πόσο η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει το μεταβολισμό τους, σε διάστημα 10 εβδομάδων, έβγαλαν δύο σημαντικά και ορατά συμπεράσματα: Τα ποντίκια που ήταν εκτεθειμένα στην ατμοσφαιρική ρύπανση αύξησαν το βάρος τους γύρω από την κοιλιά και γύρω από τα εσωτερικά όργανα.Σε  μικροσκοπικό επίπεδο, τα κύτταρα του λίπους ήταν 20% περισσότερα στα ποντίκια,που εισέπνεαν το μολυσμένο αέρα. Επιπλέον, ανταποκρίνονταν λιγότερο στην ινσουλίνη, την ορμόνη που δίνει εντολή στα κύτταρα να μετατρέπουν τα επίπεδα του σακχάρου  στο αίμα σε ενέργεια: Το πρώτο βήμα ένδειξης διαβήτη.

Τα μικροσκοπικά σωματίδια που ερεθίζουν τους πνεύμονες μπορεί να πυροδοτήσουν μια σειρά αντιδράσεων σε όλο το σώμα, διαταράσσοντας τις ορμόνες που ελέγχουν την όρεξη.

Ο ακριβής μηχανισμός δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί, αλλά μετέπειτα πειράματα σε ζώα υποδεικνύουν ότι η ρύπανση του αέρα πυροδοτεί μια σειρά αντιδράσεων στο σώμα. Όταν εισπνέουμε αέρα,  τα μικροσωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, λιγότερο από 2,5 μικρόμετρα, διαπερνούν τους υγροθύλακες  που επιτρέπουν  στο οξυγόνο να περάσει στην κυκλοφορία του αίματος. Ως αποτέλεσμα, οι πνεύμονες προσπαθώντας να προστατέψουν το μηχανισμό μας  από το στρες ενεργοποιούν το νευρικό μας σύστημα. Αυτό περιλαμβάνει την απελευθέρωση των ορμονών ,που μειώνουν τη δραστικότητα της ινσουλίνης  εμποδίζοντας τον οργανισμό από τον αυστηρό έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα του.

Η ρύπανση μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, που παρεμβαίνει με τις ορμόνες, στην επεξεργασία του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την όρεξη.Τα μικροσκοπικά  σωματίδια μπορούν επίσης να εξαπολύσουν «επίθεση»  φλεγμονωδών μορίων, που ονομάζονται “κυτοκίνες” και τα οποία διαπερνούν το αίμα με αποτέλεσμα τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να εισβάλλουν και στα  άλλα με υγιή ιστό. “Δεν είναι μόνο ότι μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ιστού να ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη. Η φλεγμονή, μπορεί να παρεμβαίνει με τις ορμόνες και στην επεξεργασία του εγκεφάλου που ρυθμίζει την όρεξη μας,” λέει ο Michael Jerrett , από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley.

Διαταράσσοντας την  ινσουλίνη στο αίμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να προκαλέσει διαβήτη και άλλες σοβαρές καρδιοαναπνευστικές ασθένειες. Εξετάζοντας τα ιατρικά αρχεία 62.000 ανθρώπων στο Οντάριο του Καναδά, για μια περίοδο 14 ετών, βρέθηκε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη αυξήθηκε κατά περίπου 11% για κάθε 10 μικρογραμμάρια λεπτών σωματιδίων σε ένα κυβικό μέτρο αέρα – μια ανησυχητική στατιστική- θεωρώντας ότι η ρύπανση σε ορισμένες ασιατικές πόλεις μπορεί να φτάσει τουλάχιστον τα 500 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα . Πέρα από τον Ατλαντικό, μια ελβετική μελέτη έδειξε ότι σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί υπέρταση σε ανθρώπους , που ζουν μέσα σε πόλεις με αυξημένη ρύπανση της ατμόσφαιρας. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μολυσμένες περιοχές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα.

Και άλλοι ερευνητές συμφωνούν με την γενική τάση,  που έχει δείξει ότι ακόμη και κατά τους πρώτους έξι μήνες, τα μωρά που ζουν σε μολυσμένες περιοχές, εμφανίζουν πιο γρήγορα προβλήματα βάρους από εκείνα που ζουν σε καθαρότερες περιοχές . Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κίνα όταν τα επίπεδα του νέφους είναι υψηλά καταγράφεται αύξηση των περιπτώσεων υπέρτασης και ινσουλίνης, απόδειξη ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει, τελικά, το μεταβολισμό μας.