Πέρα από τα ανέκδοτα, κανένας εν καιρώ ειρήνης Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει αντιμετωπίσει τον αριθμό και την σοβαρότητα των προβλημάτων που βρήκε μπροστά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο κατάλογος είναι και μακρύς και βαρύς. Με επαναλήψεις. Μία μικρή και γρήγορη απαρίθμηση περιλαμβάνει:
- Την μετανάστευση, του 2020 και το νέο κύμα που ενδέχεται να σκάσει, ασκώντας τεράστια οικονομική πίεση και διασπώντας την κοινωνική συνοχή
- Την πανδημία, που ξέσπασε αναπάντεχα και εμμένει χωρίς προοπτική αποχώρησης της
- Την κλιματική αλλαγή, που με τρόπο σαφή ανακοίνωσε την πολύ νωρίτερα από τα προβλεπόμενα άφιξη της, θέτοντας έτσι θέμα επάρκειας δομών, ανθρώπων και διαδικασιών.
- Την γεωπολιτική ανισορροπία, με παγκόσμια παρακλάδια και επιπτώσεις που δύσκολα μετριόνται ως προς την μακρόχρονη σημασία τους, με προεξέχουσα για την Ελλάδα το νέο ρόλο που επιδιώκει να παίξει η Τουρκία, σχεδόν ως ηγεμονική δύναμη
- Την αδυναμία του κλάδου της οικονομίας και των υπηρετών του, που ανακάλυψαν την ελλειμματικότητα των εργαλείων του και την ρηχότητα της σκέψης τους, με αποτέλεσμα την ένταση όλων των οικονομικών προβλημάτων.
- Την παραπληροφόρηση ως μέσο πολιτικής και κοινωνικής επιρροής και αλλαγής, που έφερε μαζί της την άνοδο της δυσπιστίας και της προκατάληψης, ακόμη και την αποδοχή του παραλόγου από πολλές ομάδες πολιτών
- Την ψηφιακή επανάσταση που μπορεί άνετα να χρησιμοποιηθεί τόσο για θεμιτούς όσο και για αθέμιτους σκοπούς και που ταυτόχρονα οδηγεί σε νέο οικονομικό και κοινωνικό διχασμό.
Αυτές είναι οι τεράστιες παγκόσμιες προκλήσεις – η Ελλάδα δεν εξαιρείται. Το δύσκολο είναι πως καλείται να τις αντιμετωπίσει διαφυλάττοντας τις αξίες της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, με μεγάλες ελλείψεις σε θεσμούς και ανθρώπους – αποτέλεσμα δεκαετιών εθελοτυφλίας και αβελτηρίας.
Παρά τις μεγάλες προσπάθειες που έχουν καταβληθεί:
- Το κράτος ως μηχανισμός εξακολουθεί να χωλαίνει επικίνδυνα—παράδειγμα οι πρόσφατες πυρκαγιές
- Η διαφθορά πάει βαθιά, διότι έχει «ελληνικό ηθικό» υπόβαθρο –παράδειγμα τα ψεύτικα πιστοποιητικά για τα θέματα της πανδημίας.
- Τα χρήματα είναι λίγα συγκριτικά με το μέγεθος των προβλημάτων –και ο χρόνος ακόμη λιγότερος
- Η οικονομία είναι σε πλήρη ανισορροπία – με ζόμπι εταιρείες, ζόμπι απασχολούμενους, ζόμπι έξοδα και έσοδα. Η προσπάθεια εξορθολογισμού της σκοντάφτει σε αντικρουόμενες εξελίξεις – παράδειγμα πρέπει σταδιακά να αποσύρονται τα μέτρα στήριξης και ταυτόχρονα, με άλλο χέρι και από άλλη τσέπη να δίνονται νέα μέτρα στήριξης διότι ο πληθωρισμός φοβερίζει.
- Οι ανισότητες κάθε μορφής αλλά πρωταρχικά οι οικονομικές εντείνονται.
Όλα αυτά μέσα σ’ ένα ευάλωτο πολιτικό σκηνικό, όπου τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινούνται είτε σε προκαθορισμένο άκαμπτο ιδεολογικό πλαίσιο που αναφέρεται κατά κύριο λόγο σε καταστάσεις προ 100 ετών είτε με μόνο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης. Με κάθε τρόπο. Η κοινή ηθική δεν μετρά στην προσπάθεια αυτή. Η αναγνώριση της επιτυχίας δεν υπάρχει – αυτόματα θεωρείται ως αποτυχία του άλλου. Η έννοια του κοινού σκοπού, για το κοινό καλό, έχει εκλείψει.
Τα πάντα βλέπονται μέσα από το μικροπολιτικό, μικροκομματικό, μικροδιανοητικό μικροσκόπιο.
Με αυτές τις προκλήσεις, με αυτά τα πενιχρά μέσα και με αυτά τα μυαλά απέναντι της, η κυβέρνηση έχει διαχειριστεί –με αναπόφευκτα λάθη – την κατάσταση με επιτυχία. Η κοινωνία ας μην ξεχνά ούτε τα τεράστια ψέματα της προηγούμενης δεκαετίας, ούτε την τεράστια διαχειριστική ανεπάρκειας, ούτε την διεθνή υποβάθμιση της χώρας.
Ας μην ξεχνά για να μην τα ζήσει ξανά. Μόνο που τούτη τη φορά δεν θα υπάρχει σωτηρία.