Αν οι αμφιβολίες για την κατάσταση των ισολογισμών των τραπεζών δεν αντιμετωπιστούν, η ανησυχία για τη μοίρα των ελληνικών τραπεζών μπορεί να βγει εκτός ελέγχου, σημειώνει σε νέο άρθρο του για τις ελληνικές τράπεζες το Bloomberg, μετά τις αναταράξεις αυτής της εβδομάδας.
Και παρουσιάζει το πρόβλημα με έξι ερωταπαντήσεις για το συγκεκριμένο θέμα:
1. Δεν είχε ο κόσμος ήδη φτιάξει τα προβλήματα της Ελλάδας;
Η αλήθεια είναι πως προσπάθησε να το κάνει. Το καλοκαίρι που μας πέρασε, η Ελλάδα «αποφοίτησε» από το τρίτο διεθνές πρόγραμμα διάσωσής της και πέτυχε μια συμφωνία ορόσημο με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που της δίνει περιθώρια μιας δεκαετίας ή και μεγαλύτερο για να αρχίσει να αποπληρώνει το μεγαλύτερο μέρος των δανείων της (υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα επιστρέψει στις δαπάνες εκείνες που έφεραν την οικονομία της στα πρόθυρα κατάρρευσης το 2009). Οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας ανακεφαλαιοποιήθηκαν τρεις φορές από τότε που ξέσπασε η κρίση. Η τελευταία φορά ήταν το 2015. Το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο έχει δώσει σχεδόν 50 δισ. ευρώ τα τελευταία δέκα χρόνια για να οχυρώσει κεφαλαιακά τις τράπεζες, λέει ότι οι τράπεζες είναι πλέον καλά κεφαλαιοποιημένες και έτοιμες να κερδίσουν από την ανάκαμψη της οικονομίας. Λέει επίσης ότι οι τράπεζες έχουν πλέον νέα εργαλεία στη διάθεσή τους για να λύσουν το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων, όπως ο εξωδικαστικός και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί.
2. Τότε ποιο είναι το πρόβλημα;
Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα αποτελούν περίπου το 50% του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών. Και το μεγαλύτερο μέρος του ρυθμιστικού κεφαλαίου τους είναι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις έναντι του ελληνικού Δημοσίου. Ο τραπεζικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει χάσει πάνω από το 30% της αξίας του φέτος και η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, η Τράπεζα Πειραιώς, καλείται να αντλήσει πρόσθετα κεφάλαια μέσω της διάθεσης ομολόγων χαμηλότερης διαβάθμισης – κάτι που δυσχεραίνει η αξιολόγηση junk της Τράπεζας. Την ίδια ώρα, οι τράπεζες πιέζονται από τις εποπτικές Αρχές να καθαρίσουν πιο γρήγορα τους ισολογισμούς τους και να μειώσουν τον όγκο των «κόκκινων» δανείων. Κάποιοι αναλυτές, όμως, αμφιβάλλουν ότι μπορούν να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι αυτοί στόχοι. Τα funds που διατηρούν short θέσεις για τις ελληνικές τράπεζες, όπως η Oceanwood Capital Mgmt, δεν έχουν πειστεί ότι οι τράπεζες μπορούν να εξυγιάνουν τα βιβλία τους χωρίς να «κάψουν» σημαντικά κεφάλαια.
3. Τι μπορεί να γίνει;
Η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να εξετάζει ένα σχέδιο για να βοηθήσει τις τράπεζες να ξεφορτωθούν ταχύτερα τα «κόκκινα» δάνειά τους, το οποίο είναι πιθανό να περιλαμβάνει και ένα είδος κρατικής εγγύησης, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το κεφαλαιακό «μαξιλάρι» των 24 δισ. ευρώ περίπου που έχει χτίσει για την περίοδο που θα ακολουθούσε την έξοδο από τα Μνημόνια για να οχυρώσει τις τράπεζες. Στο τραπέζι έχουν πέσει διάφορες ιδέες, μεταξύ των οποίων η δημιουργία ενός Σχεδίου Προστασίας Ενεργητικού (Asset Protection Scheme) και Οχημάτων Ειδικών Σκοπού (Special Purpose Vehicles – SPVs) όπου θα ξεφορτωθούν, με κρατικές εγγυήσεις, τα «κόκκινα» δάνεια. Ωστόσο, η χρήση κεφαλαίων από το κεφαλαιακό «μαξιλάρι» της χώρας μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά για τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση να καθησυχάσει τους επενδυτές ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους είναι καλυμμένες για τα επόμενα χρόνια. Και θα μπορούσε, επίσης, να προσκρούσει στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς που απαγορεύουν τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χωρίς να έχει προηγηθεί η συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και καταθέτες με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ.
4. Πώς φτάσαμε εδώ;
Η δίνη στην οποία βρίσκονται οι ελληνικές τράπεζες άρχισε να δημιουργείται πριν από δέκα χρόνια, όταν η χώρα εισήλθε στην πιο μακροχρόνια και βαθιά ύφεση που μπορεί να θυμηθεί κανείς. Οι πελάτες τους -επιχειρήσεις και νοικοκυριά- βρέθηκαν στη θέση να μην μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Την ίδια περίοδο, κατέρρευσε και η ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να αναγκαστούν να διαγράψουν τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου που είχαν στην κατοχή τους. Οι χρηματοδοτικές γραμμές στέρεψαν. Και όλα αυτά πριν ακόμη εκλεγεί ο Αλέξης Τσίπρας, το 2015, υποσχόμενος να δώσει τέλος στη λιτότητα. Η σύγκρουση του Αλέξη Τσίπρα με τους Ευρωπαίους πιστωτές της χώρας, μια σύγκρουση που διήρκεσε έξι μήνες, πυροδότησε κύμα μαζικών αναλήψεων από τις τράπεζες και έφερε την Ελλάδα ένα βήμα πριν από την έξοδό της από την Ευρωζώνη. Στη συνέχεια, επιβλήθηκαν capital controls και η χώρα διολίσθησε σε νέα ύφεση, βάζοντας αιφνιδίως τέλος σε μια σύντομη περίοδο ανάκαμψης το 2014.
5. Και οι τράπεζες δεν έχουν ευθύνες;
Ναι. Τα οικονομικά προβλήματα της χώρας έφεραν στην επιφάνεια αρκετές αστοχίες σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης, όπως η χορήγηση δανείων σε δανειολήπτες που δεν θα είχαν ποτέ τη δυνατότητα να τα αποπληρώσουν. Οι πρακτικές αυτές κουκουλώνονταν, κάτι που συνέβαινε μεταξύ άλλων και λόγω των δανείων που δίνονταν σε πολιτικά κόμματα και media. Στην πραγματικότητα, ένας από τους όρους που περιλάμβανε η τελευταία διάσωση της χώρας ήταν η ολοκληρωτική αντικατάσταση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών. Το ερώτημα είναι αν οι νέες διοικήσεις μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση ή αν οι τράπεζες έχουν τόσο σοβαρά προβλήματα που είναι αδύνατο να σωθούν.