Μέσα σε ένα «ασφυκτικό» πλαίσιο εποπτείας, που σε πολλές περιπτώσεις δεν αφήνει ούτε χαραμάδα ευελιξίας, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να δίνουν αναλυτικό λογαριασμό στον SSM για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, αλλά και να τα καταφέρουν να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.
Οι αυστηροί κανόνες εποπτείας του SSM, που άρχισαν να ισχύουν από τις 4 Νοεμβρίου 2014, είχαν αποτέλεσμα οι ελληνικές τράπεζες να μετατραπούν αποκλειστικά σε διαχειριστές των «κόκκινων» δανείων, «στραγγαλίζοντας» ταυτόχρονα τις χρηματοδοτήσεις.
Οι ευρωπαϊκές αρχές, με το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης, αγωνιώντας να διαφυλάξουν την ευστάθεια του συστήματος, θέσπισαν «ασφυκτικούς» σε πολλές περιπτώσεις κανόνες εποπτείας, νομοθέτησαν οδηγίες και κανονισμούς.
Παράλληλα ξεκίνησε ένα γαϊτανάκι «ποινικοποίησης» ακόμη και απλών τραπεζικών εργασιών.
Αναμφίβολα στο παρελθόν οι τράπεζες με «ελαφρότητα», σχολιάζει στο mononews.gr τραπεζική πηγή, χορηγούσαν δάνεια, όμως σήμερα έχουμε περάσει στο άλλο άκρο, καταργώντας στην πράξη τη βασικότερη τραπεζική εργασία: τη χορήγηση δανείων. Τα τραπεζικά στελέχη δύσκολα πλέον βάζουν την υπογραφή τους σε ένα μεγάλο δάνειο, καθώς φοβούνται ότι θα βρεθούν στο εδώλιο του κατηγορούμενου.
Ωστόσο συχνά, μέσα σ΄αυτό το πολύπλοκο και απαιτητικό πλαίσιο δεν είναι ξεκάθαρο το ποιος εποπτεύει τι και ποιόν.
Είναι γνωστό σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ότι τόσο στην επιλογή ανώτατων στελεχών στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας όσο και σε συστημικές τράπεζες, ο επόπτης υπαναχώρησε περισσότερες από μία φορές από την αρχική του θέση, απαίτησε παραιτήσεις στελεχών και καθυστέρησε στην επιλογή των νέων διοικήσεων.
Και επιπλέον, πέρα από την ενιαία εποπτεία, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εποπτεύεται από το ΤΧΣ με ιδιαίτερη νομοθεσία, την οποία εκβιαστικά απαίτησαν οι θεσμοί για να εποπτεύουν τις τραπεζικές λειτουργίες και διαδικασίες με απώτερο στόχο να διασφαλίσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα για να επιτύχουν την επιστροφή των δανεικών, που αφορούν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Έτσι θεσπίστηκαν επιπρόσθετοι κανόνες για την επιλογή και αξιολόγηση των τραπεζικών στελεχών (πέραν αυτών για την εταιρική διακυβέρνηση και τα Fit and Proper tests)
Την ίδια ώρα, ένας νέος κίνδυνος καιροφυλακτεί, καθώς οι ιντερνετικές εταιρείες με τα μεγάλα πελατολόγια, αναπτύσσουν τα ταχύτατους ρυθμούς ένα «παράλληλο» τραπεζικό σύστημα, με κύριο χαρακτηριστικό την ευελιξία και την έλλειψη γραφειοκρατίας. Πρόκειται για τις υπηρεσίες fintech, τους νέους τραπεζικούς παίκτες που δεν διέπονται από κανένα πλαίσιο εποπτείας…
Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς συμβαίνει:
· Ο SSM ανέλαβε δράση στις 4 Νοεμβρίου 2014. Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός εποπτεύει άμεσα σε ευρωπαϊκό επίπεδο τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες τράπεζες στη ζώνη του ευρώ. Στον SSM που εδρεύει στην Φρανκφούρτη εργάζονται περίπου 1.250 άτομα. Και παράλληλα άλλοι 1.800 απασχολούνται για την εποπτεία που ασκούν οι κεντρικές τράπεζες της κάθε χώρας μέλους και ελέγχουν τα μη συστημικά πιστωτικά ιδρύματα.
· Ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης (SRM) έχει ως στόχο να εξασφαλίζει τη συντεταγμένη εξυγίανση των προβληματικών τραπεζών με το ελάχιστο δυνατό κόστος για τους φορολογούμενους και την πραγματική οικονομία. Σταδιακά έχει τεθεί σε εφαρμογή και ισχύει πλήρως από τον Ιανουάριο 2015 με την BRRD.
· Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων. Αν και ιδιαίερα σημαντικό, δεν έχει υλοποιηθεί πλήρως, αφού είναι συνεχείς οι αναβολές για την πλήρη εφαρμογή του, ενώ θεσμοθετούνται περιοριστικοί όροι για τις τράπεζες, που θα μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα Ασφάλισης καταθέσεων.
Παράλληλα έχει θεσμοθετηθεί δέσμη από κανόνες για την εποπτεία των τραπεζών και συγκεκριμένα:
Για τον υπολογισμό της κεφαλαιακής επάρκειας (με σειρά ευρωπαϊκών οδηγιών, που έχουν εκδοθεί από το 1989 και μετά -CRD Ι,ΙΙ,ΙΙΙ & IV ). Οι κανόνες αυτοί αφορούν τον τρόπο υπολογισμού της κεφαλαιακής επάρκειας και έχουν γίνει περιοριστικοί και αυστηροί από το ξέσπασμα της κρίσης 2008 και μετά.
Στους κανόνες αυτούς περιλαμβάνονται:
- Τα stress test στα οποία υποβάλλονται οι σημαντικές τράπεζες της Ευρωζώνης και που διεξάγονται κάθε διετία υπό την εποπτεία και διαχείριση του SSM και με βάση τους κοινούς κανόνες που έχει διαμορφώσει η EBA (European Banking Authority).
- Το αυστηρό πλαίσιο ετήσιας εποπτείας SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) των τραπεζών από τον SSM που αξιολογεί συνολικά την επάρκεια και ποιότητα των κεφαλαίων, της ρευστότητας, της εταιρικής διακυβέρνησης, των μεθόδων και διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και τη βιωσιμότητα του επιχειρηματικού προτύπου.
- Ο καθορισμός ημερολογίου (Τhe calendar provisioning), που αυστηροποιεί σημαντικά τις απαιτούμενες προβλέψεις για χρόνια μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θεσπίζοντας μια μεταβατική περίοδο.
- Η καθιέρωση του MREL (Minimum Requirement for ownfunds and Eligible Liabilities) που καθορίζει την ελάχιστη απαίτηση για τα ίδια κεφάλαια και τις επιλέξιμες υποχρεώσεις. Υποχρεώνει τις τράπεζες την επόμενη 4ετία, να δημιουργήσουν σημαντικά κεφαλαιακά αποθέματα, υποδεέστερης εξασφάλισης, ικανά να απορροφήσουν κατά προτεραιότητα πριν από τις καταθέσεις, τις ζημίες που θα προκύψουν από την τράπεζα σε περίπτωση recapitalization and/or resolution (ανακεφαλαιοποίηση/ διαδικασία εξυγίανσης).
- Οι νόμοι για την Εταιρική Διακυβέρνηση, με την εισαγωγή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από τον SSM του Fit and Proper test, για τα μέλη ΔΣ τραπεζών, με κατευθυντήριες γραμμές και θεσμοθετημένες διαδικασίες που συνεχώς αυστηροποιούνται
Για την εξυγίανση των τραπεζών: Η BRRD (Bank Recovery and Resolution Direction) που ανάμεσα σε άλλες σημαντικές αλλαγές εισήγαγε και το burden sharing (κατανομή βαρών) καταθέσεων, σε περίπτωση ανακεφαλαιοποίησης τράπεζας στην Ευρωζώνη με επίσημους πόρους.
Ταυτόχρονα ισχύουν και οι ακόλουθοι κανόνες:
- Η εισαγωγή των νέων λογιστικών προτύπων IFRS9 (International Financial Reporting Standards), που άλλαξε και τον τρόπο υπολογισμού των προβλέψεων για δανειακές ή άλλες εκθέσεις κινδύνου των τραπεζών.
- Της Επιτροπής κεφαλαιαγοράς για την προστασία των επενδυτών και τη χρήση εμπιστευτικών και προνομιακών πληροφοριών, χειραγώγηση, διαφάνεια στη λήψη και διαβίβαση χρηματιστηριακών εντολών, αλλά κυρίως οι MiFid II και MiFiR (Market in Financial instruments Regulation.
- Γενικοί Ευρωπαϊκοί και διεθνείς κανόνες, που δεν απευθύνονται μόνο στις τράπεζες, αλλά και στις άλλες επιχειρήσεις και συστήματα πληρωμών και αφορούν:
· το ξέπλυμα μαύρου χρήματος,
· τα συστήματα πληρωμών,
· την ανταλλαγή πληροφοριών για μη κατοίκους που διατηρούν τραπεζικούς λογαριασμούς στις χώρες, που έχουν συμφωνήσει να ανταλλάσσουν αυτές τις πληροφορίες,
· τις διασυνοριακές πληρωμές,
· την προστασία των προσωπικών δεδομένων,
· την προστασία του καταναλωτή.
Ακόμα θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ESM (European Stability Mechanism) δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση κρίσεων σε κράτη μέλη της Ευρωζώνης με προοπτική να μετατραπεί σε IMF της Ευρωζώνης. Η ενίσχυση για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι μία από τις ανάγκες που δημιουργούνται στα κράτη μέλη για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και λαμβάνει χώρα όταν οι τράπεζες έχουν ανάγκη να ζητήσουν κρατική ενίσχυση για την ανακεφαλαιοποίησή τους.