Ο Γκαίτε είχε γράψει ότι στην μετριοπάθεια βρίσκεται η υψηλή διανοητική ικανότητα. Όσοι σπεύδουν να πανηγυρίσουν για την πορεία της ελληνικής οικονομίας καλά θα κάνουν να θυμηθούν αυτήν την ρήση.
Δεν υπάρχει διαφωνία για τις ευνοϊκές εξελίξεις. Η ανταπόκριση των οικονομικών παραγόντων στην κρίση της πανδημίας είναι εντυπωσιακή. Η σχεδόν χειρουργική ακρίβεια των μέτρων στήριξης επίσης. Και η επαναφορά της χώρας στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων το ίδιο.
Ως εκ τούτου, είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένη η αισιοδοξία. Έχει στέρεες βάσεις. Ταυτόχρονα, όμως, βαθιές ρίζες έχουν τα προβλήματα που δεν έχουμε επιλύσει. Και ορατοί είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν.
Στην λογική αυτή, εξάλλου, φαίνεται να κινούνται δύο σημαντικοί θεσμικοί παράγοντες της οικονομικής ζωής, ο Γιάννης Στουρνάρας ως διοικητής της κεντρικής τράπεζας και ο Τάκης Κορλίρας, ως πρόεδρος του Δ.Σ. του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Μία πρόχειρη ανάγνωση της ειδησιογραφίας εύκολα πείθει για την ανάγκη να είμαστε σε εγρήγορση. Δηλαδή να έχουμε plan B.
Για παράδειγμα:
- Το φάσμα του πληθωρισμού έχει επανεμφανιστεί. Αν είναι λάθος η εκτίμηση για την προσωρινότητα του, τότε θα αντιμετωπίσουμε το πρόσθετο πρόβλημα της ανόδου των επιτοκίων και της ταχύτερης απόσυρσης των μέτρων στήριξης με τελικό αποτέλεσμα την επιβράδυνση της ανάπτυξης (σε πραγματικούς όρους) και την πίεση να εμφανίσει ο προϋπολογισμός πρωτογενές πλεόνασμα.
- Η πανδημία δεν έχει περάσει. Παρά τις στριγγλιές της αξιωματικής αντιπολίτευσης και των φερέφωνων της, η χώρα έχει μία εξαίρετη πορεία, όπως αποδεικνύει σε άρθρο του με αδιάσειστα στατιστικά στοιχεία και ορθή μεθοδολογία ο Ανδρέας Δρυμιώτης. Το πρόβλημα, όμως, είναι οι μεταλλάξεις που βρίσκουν πρόσφορο στους ανεμβολίαστους. Αν η πανδημία δεν υποχωρήσει κι άλλο, η ανάκαμψη της οικονομίας θα επιβραδυνθεί. Όμοια, επειδή ο απελθών υπουργός υγείας Βασίλης Κικίλιας δεν ασχολήθηκε ποτέ με τα διαρθρωτικά προβλήματα του συστήματος υγείας, η ικανότητα ανταπόκρισης του σε εξάρσεις εξάπλωσης του κορωνοϊού, παραμένει περιορισμένη, και η ικανότητα αντιμετώπισης των άλλων παθήσεων έχει υποχωρήσει.
- Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι εδώ. Άριστα προγραμμάτισε η κυβέρνηση την κατανομή των πόρων, αλλά ήδη στην εφαρμογή ξεκίνησαν τα παρατράγουδα – καθώς τώρα φαίνεται η γύμνια πολλών επιχειρήσεων. Αν συμβεί αυτό που θέλουν οι τράπεζες και οι διάφοροι επιτήδειοι αναφορικά με την εισφορά σε είδος, τότε θα γίνουν επενδύσεις μόνο με δανεικά! Ίδιο «επιχειρηματικό» ρίσκο δεν θα υπάρχει στην ουσία.
- Μεγάλο μέρος του δημόσιου τομέα παραμένει οργανωτικά (για τα χάλια της νοοτροπίας δεν μιλάμε) εγκλωβισμένο σε άλλες εποχές. Διαβάστε για την κατάσταση στον e-ΕΦΚΑ και θα το συνειδητοποιήσετε. Όταν δύο υπουργοί όπως ο Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Κωστής Χατζηδάκης τα έχουν βρει σκούρα, γίνεται τότε κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος που κληροδότησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις αλλά ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ που έκανε (στην θεωρία) την συγχώνευση των ασφαλιστικών ταμείων. Ούτε η άσκηση επί χάρτου δεν ήταν πετυχημένη.
- Διαρθρωτικά προβλήματα των δημοσίων επιχειρήσεων παραμένουν άλυτα. Παρά τις φιλότιμες και διαρκείς προσπάθειες του Αχιλλέα Καραμανλή, οι δημόσιες συγκοινωνίες, κυρίως ελέω συνδικαλιστών και ελλείψει χρημάτων, παραμένουν στον 20ο αιώνα. Μπορεί ο Άδωνις Γεωργιάδης να ξημεροβραδιάζεται στο υπουργείο, αλλά το στοίχημα των ναυπηγείων είναι σκέτη σπαζοκεφαλιά και σέρνεται, ελέω νομοθεσίας, γραφειοκρατίας και μικροπολιτικών συμφερόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Πετυχημένη η πορεία των Χαράλαμπου Σαχίνη στην ΕΥΔΑΠ, Άνθιμου Αμανατίδη στην ΕΥΑΘ, Γιώργου Στάσση στη ΔΕΗ, αλλά χρειάζεται δρόμος ακόμη για να ορθοποδήσουν οι εταιρείες που διοικούν – τέτοια είναι τα χάλια που παρέλαβαν.
Ο κατάλογος δεν εξαντλείται. Οφείλουμε, όμως, να μετριάσουμε την αισιοδοξία μας, να την φέρουμε σε πιο ρεαλιστικά πλαίσια. Είναι κατανοητή η ψυχολογική ανάγκη να αισθανόμαστε ότι οι εφιάλτες της δεκαετούς κρίσης 2009-2019, της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ 2015-2019 και της πανδημίας 2020-2021 πέρασαν.
Ακόμη κι αν ήταν αλήθεια, οι επιπτώσεις τους θα μας κατατρέχουν για καιρό ακόμη.
Γι’ αυτό ας κρατάμε μικρό καλάθι για τα άφθονα κεράσια που πολλοί υπόσχονται. Η μη εκπλήρωση προσδοκιών, εξάλλου, έχει και πολιτικό κόστος. Το οικονομικό επιτελείο Χρήστου Σταϊκούρα – Θόδωρου Σκυλακάκη έχει δείξει θαυμαστή αυτοσυγκράτηση και μετριοπάθεια.
Ας την χρησιμοποιήσουν όλοι οι υπεύθυνοι ως οδηγό.