Από την εποχή της απαγόρευσης (καραντίνας) η στήλη αυτή είχε υποστηρίξει τρία πράγματα:
- Πρώτο, ότι η ύφεση θα είναι βαθιά. Η εκτίμηση ήταν για 12%-15%. Πολλοί ήταν οι αρνητές. Δυστυχώς, σήμερα, η προοπτική δείχνει σε διψήφια ύφεση και δεν μιλάμε για 10%.
- Δεύτερο, με δεδομένη την βαθιά ύφεση του 2020, το 2021 δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ελατήριο για να εκτιναχθεί η ανάπτυξη σε υψηλά ποσοστά. Ποσοστά που, εξάλλου, θα ήταν έτσι κι αλλιώς πρωτόγνωρα. Και η προοπτική αυτή επιβεβαιώνεται.
- Τρίτο, ότι το 2021 δεν θα μπορούσε να σηματοδοτεί επιστροφή στην προ-κορωνοϊού κανονικότητα, καθώς οι επιπτώσεις της πανδημίας αφήνουν βαθύτατες χαρακιές στο χθες που γνωρίζαμε. Η επιβεβαίωση, όταν έρθει, και θα έρθει, θα είναι επώδυνη.
Η πανδημία βρήκε την ελληνική οικονομία σε ευάλωτη φάση.
Το πρόβλημα δεν ήταν τόσο το δημοσιονομικό (σε συνδυασμό με το χρέος) αλλά η καταστροφή που είχε υποστεί ο παραγωγικός ιστός της χώρας.
Η επί δεκαετία υποτονική πορεία των επενδύσεων είχε απαξιώσει μία ήδη μη ανταγωνιστική, σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, παραγωγική βάση.
Θίγοντας με πρωτοφανή σκληρότητα τόσο την ζήτηση όσο και την παραγωγή, η πανδημία χειροτέρευσε μία ήδη κακή κατάσταση. Και βέβαια, ο ΣΥΡΙΖΑ άφησε ταμείο (τα περίφημα 33 δις. ευρώ) προϊόν της βαριάς φορολογίας.
Και βέβαια, η οικονομία πήγε να ανακάμψει με τη Νέα Δημοκρατία, προϊόν της βελτίωσης στο ψυχολογικό κλίμα, της καλύτερης οργάνωσης της κυβέρνησης και των συσσωρευμένων γνώσεων και εμπειριών που έφερε η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Το πρόβλημα είναι πως όλα αυτά σήμερα δεν έχουν πλέον τόση σημασία.
Ναι, το ταμείο βοηθά να διατηρείται η εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία. Αλλά τι θα γινόταν αν δεν το είχαμε;
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες δανείζονται φτηνά διότι υπάρχει υπερπροσφορά χρήματος και οι κεντρικές τράπεζες εγγυώνται ακόμη και τα ομόλογα-σκουπίδια (junk bonds).
Ναι, η λειτουργία του κράτους στην καθημερινότητα αλλά και στην αντιμετώπιση των κρίσεων ήταν και είναι παρασάγγας καλύτερα από αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ – όπου κυριαρχούσαν οι μαθητευόμενοι μάγοι.
Αλλά, αυτό δεν θα βοηθήσει για το αύριο αν επαναπαυτούμε στις χθεσινές δάφνες.
Το περιβάλλον γύρω μας αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς και ριζικά.
Ο κόσμος φοβάται.
Και ο φόβος οδηγεί σε ακραίες καταστάσεις—από την άλογη άρνηση μέχρι την βία. Από τον ακραίο ατομικισμό μέχρι την κυριαρχία της νοοτροπίας της αγέλης.
Όλα τα κράτη θα είναι (περίπου) χρεοκοπημένα
Η σημερινή κυβέρνηση όφειλε να έχει τρεις προτεραιότητες να φροντίσει:
- Σε επίπεδο ψυχολογίας, να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη που της έδειξαν οι πολίτες και η οποία έχει αρχίσει να κλονίζεται.
- Σε επίπεδο οικονομίας να αντιμετωπίσει την κρίση χωρίς δημοσιονομικό άγχος, γιατί αύριο όλα τα κράτη θα είναι περίπου χρεοκοπημένα
- Σε επίπεδο οράματος, να σχεδιάσει και να κοινοποιήσει ένα όραμα για μία Ελλάδα που δεν επιδιώκει να βρει το μέλλον της μόνο μέσα από τις χιλιοειπωμένες μεταρρυθμίσεις, αλλά και μέσα από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα ενσωματώνει με ρεαλισμό τη νέα πραγματικότητα. Αναπόφευκτα θα είναι ένα σχέδιο πολιτικά δύσκολο και κοινωνικά βαρύ. Αλλά μόνο τότε θα γίνει πιστευτό. Κι αν γίνει πιστευτό έχει ελπίδα επιτυχίας.