Φανταστείτε να μην ξαναξεχάσετε που έχετε παρκάρει το αυτοκίνητό σας, ή το τελευταίο αντικείμενο που έχετε στη λίστα για το σούπερ-μάρκετ, ή γιατί μπήκατε σε αυτό το δωμάτιο. Εάν εμπιστεύεστε τις ιστορίες των media σχετικά με την έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη στην “Defense Advanced Research Projects Agency” (DARPA) για την κατασκευή μιας συσκευής, που εμφυτεύεται για την αποκατάσταση της μνήμης, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για αυτά τα κενά μνήμης στο μέλλον.
Πολλοί επιστήμονες της νευρολογίας μοιράζονται το όνειρο της τεχνολογίας, που θα μπορούσε να βοηθήσει τη λειτουργία της εγκεφαλικής βλάβη. Πολλές τέτοιες συσκευές είναι σε διάφορα στάδια πειραματισμού. Εκτός από τη βοήθεια, που θα προσφέρουν στα άτομα με μειωμένη μνήμη, το επόμενο βήμα θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι η εμφύτευση τσιπ στον εγκέφαλο (brain chips ), που θα βελτιώσουν τις μνήμες όλων μας, διασφαλίζοντας ότι στο μέλλον δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τίποτα.
Αλλά τι θα σήμαινε πραγματικά, εάν ήμασταν σε θέση να θυμόμαστε κάθε τι που συνέβαινε στη ζωή μας;
Πώς θυμάται το μυαλό
Από τις πρώτες εργασίες νευρολογίας για τη μνήμη, που έγιναν τη δεκαετία του 1950 και του 1960, οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι μνήμες δεν αποθηκεύονται σε ένα μόνο μέρος του εγκεφάλου. Είναι κατανεμημένες ευρέως σε ολόκληρο τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα σε μια περιοχή που ονομάζεται φλοιός.
Μια κατασκευή που ονομάζεται ιππόκαμπος και βρίσκεται εντός του εγκεφαλικού φλοιού, παίζει ζωτικό ρόλο στη μνήμη. Διαπιστώνουμε πως όταν ο ιππόκαμπος υποστεί βλάβη, επηρεάζεται η μνήμη, όπως στη νόσο του Alzheimer. Καθώς μεγαλώνουμε, ο εγκέφαλος συρρικνώνεται και γίνεται λιγότερο αποτελεσματικός στις αναμνήσεις. Ο ιππόκαμπος είναι μια από τις πρώτες περιοχές του εγκεφάλου που επιδεινώνεται με την ηλικία.
Μερικά πράγματα είναι καλύτερα να τα ξεχνάμε
Πιστεύω ότι το να ξεχνάμε είναι σχεδόν τόσο σημαντικό, όσο το να θυμόμαστε.
Η έρευνα δείχνει ότι μερικοί άνθρωποι έχουν μια ανικανότητα να ξεχνούν τραυματικά γεγονότα. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι εν μέρει υπεύθυνο για την κατάθλιψη και το μετα-τραυματικό στρες.
Όταν οι αναμνήσεις από φρικτά γεγονότα δεν ξεθωριάζουν αργά και σταθερά, μπορούμε να προχωρήσουμε με τις ζωές μας;
Ένας ασθενής που έχει διαγνωστεί με PTSD (post-traumatic stress disorder), μία διαταραχή που σχετίζεται με την κατάθλιψη, σε μια από τις μελέτες μου, ήθελε να καταστείλει όλες τις μνήμες της εμπειρίας του από τη μάχη. Έχασε δύο φίλους σε μια συγκεκριμένη μάχη και είχε δυσκολία να ξεπεράσει αυτή την εμπειρία. Φαίνεται ότι δεν μπορούμε να εξαλείψουμε τις αναμνήσεις εκούσια.
Μου λέει ότι ναι, θα ήθελε να θυμάται πού έβαλε τα κλειδιά του αυτοκινήτου του και τα γενέθλια των παιδιών του, αλλά θα προτιμούσε να εξαφανίσει τις τραυματικές αναμνήσεις από την εμπειρία του στο πεδίο της μάχης.
Η τέλεια μνήμη δημιουργεί στασιμότητα. Η κληρονομιά κάποιων αποτυχιών δεν θα ξεθωριάζει και, ως εκ τούτου, δεν θα μπορούμε να τις ξεπεράσουμε. Το να ξεχνάμε επιτρέπει νέα ξεκινήματα. Θα πρέπει όλοι μας να αφήσουμε πίσω μας κάποιες αναμνήσεις. Και ίσως κάποιοι από εμάς, χρειαστεί να προσθέσουμε κάτι ακόμα στη λίστα μας – να θυμηθούμε να ξεχάσουμε.