Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξετάζει το πώς θα μπορούσε να καταργήσει σταδιακά το τραπεζογραμμάτιο των 500 ευρώ, το δεύτερο μεγαλύτερο χαρτονόμισμα σε ονομαστική αξία στον κόσμο μετά από αυτό των 1.000 ελβετικών φράγκων. Η γερμανική Bundesbank είναι επίσης ανοικτή στην ιδέα. Ωστόσο, δύσκολα μπορεί να δει κανείς ποιον θα ωφελήσει η εξάλειψη του μοβ χαρτονομίσματος, παρά την αμφίβολη φήμη του.
Το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ αποτελεί κάτι σαν σύμβολο του φιλελευθερισμού. Σε έναν προ-bitcoin κόσμο, o οποίος κυριαρχούνταν από τα νομίσματα των κρατών, αποτελούσε μία από τις καλύτερες ευκαιρίες για έναν ιδιώτη να κινηθεί κάτω από το ραντάρ της κυβέρνησης. Ζυγίζει 1,12 γραμμάρια, συνεπώς το 1 εκατομμύριο ευρώ ζυγίζει μόλις δύο κιλά -ένα συμπαγές και ελαφρύ πακέτο που εγγυάται την ανεξαρτησία. Ένα εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ σε χαρτονομίσματα των $100, είναι ένας σάκος βάρους 10 κιλών.
Το τι έχει κάνει ο κόσμος με αυτή την απτή αίσθηση οικονομικής ελευθερίας είναι ένα άλλο ζήτημα. Σύμφωνα με την Doris Schneeberger, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης νομισμάτων της ΕΚΤ, δεν υπάρχει “συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των μετρητών και τη μαύρη ή τη γκρίζα οικονομία” -αλλά αυτό φαίνεται αναληθές. Υπολόγισα τον συσχετισμό χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της ΕΚΤ για το μερίδιο των συναλλαγών με μετρητά στις ευρωπαϊκές χώρες και μία πρόσφατη μελέτη για το μέγεθος της σκιώδους οικονομίας της Ευρώπης του Friedrich Schneider, του Ευρωπαίου ειδήμονα επί του θέματος. Προκύπτει ένα εντυπωσιακό 0,72 -πρόκειται για συσχέτιση τόσο ισχυρή όσο αυτές που παρατηρούνται για οποιαδήποτε φαινόμενο του πραγματικού κόσμου.
Στη Βουλγαρία για παράδειγμα, το 95% των συναλλαγών γίνονται με μετρητά, και η παραοικονομία αγγίζει το 30,6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το υψηλότερο επίπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα υψηλής ονομαστικής αξίας χαρτονομίσματα του ευρώ χρησιμοποιούνται για παράνομες πληρωμές ή φορολογικές απάτες και σε αυτές τις εκτός ευρωζώνης χώρες. Ωστόσο αυτό δεν είναι απλώς ένα “νέο” ευρωπαϊκό φαινόμενο. Σε σύνολο 19 χωρών που χρησιμοποιούν το ευρώ, ο συσχετισμός ανάμεσα στις συναλλαγές σε μετρητά και στο εκτιμώμενο μέγεθος της σκιώδους οικονομίας είναι 0,74 -οριακά ισχυρότερος απ’ ότι για την Ε.Ε. συνολικά.
Ο οικονομολόγος Kenneth Rogoff επισήμανε το 2014 ότι η ευρωζώνη είχε αρκετά μετρητά γα να καλύψει το 10% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της, με σχεδόν το ένα τρίτο της αξίας αυτής να “αποθηκεύεται” σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ, που δεν έχουν τόσο μεγάλης αξίας χαρτονόμισμα, φτάνει μόλις το 7%. “Το νόμισμα θα έπρεπε να καταστεί με τον καιρό τεχνολογικά παρωχημένο” γράφει ο Rogoff. “Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της σύνδεσής του με την παραοικονομία, δεν έχει ξεπεραστεί”.
Δεν υπάρχουν στοιχεία αναφορικά με το πώς διαφορετικής ονομαστικής αξίας χαρτονομίσματα χρησιμοποιούνται σε παράνομες συναλλαγές – απλώς φαίνεται λογικό τα 500ευρα να είναι πιο βολικά για διακινητές ναρκωτικών και όπλων. Αυτό καθιστά το μοβ τραπεζογραμμάτιο αντιδημοφιλές στις ρυθμιστικές αρχές (ο Giovanni Kessler, επικεφαλής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας καταπολέμησης της απάτης, ζήτησε τον Ιανουάριο την κατάργησή του) και στους πολιτικούς (ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Michel Sapin δήλωσε το Φεβρουάριο ότι χρησιμοποιείται “περισσότερο για απόκρυψη παρά για αγορές”).
Η ΕΚΤ επίσης ισχυρίζεται ότι η δημοτικότητα του χαρτονομίσματος στους καταναλωτές είναι αμετάβλητη τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με το διαδεδομένο χαρτονόμισμα των 50 ευρώ.
Του Leonid Bershidsky
Powered by:
IOLCUS Investments ΑΕΠΕΥ. Ανεξαρτησία. Γνώση Αγορών . Προστασία Περιουσίας