Η πρώτη προειδοποίηση ήρθε ήδη από τον πρόεδρο της FED, Jerome Powell, που έριξε λίγο παγωμένο νερό στην προσδοκία των αγορών για μείωση των επιτοκίων τον Ιούνιο. Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) η Christine Lagarde επίσημα διατήρησε την αισιοδοξία της—αν και, όταν το θέλει, αποδεικνύεται μάστορας στην αοριστία.
Προσωπικά, θεωρώ πως οι ΗΠΑ δεν θα μειώσουν τα επιτόκια στην αρχή του καλοκαιριού για δύο λόγους. Ο ένας είναι η συνεχιζόμενη ισχύς της κατανάλωσης σε συνδυασμό με την σφιχτή αγορά εργασίας. Ο άλλος είναι ότι οι δύο πόλεμοι έχουν ήδη φέρει αλλαγές στην δομή της οικονομίας κι αυτές θα αρχίσουν τώρα να φαίνονται.
Όμοια δεν συμμερίζομαι την συγκρατημένη αισιοδοξία της Ευρώπης. Αν οι προθέσεις για την κοινή αμυντική και εξωτερική πολιτική ξεπεράσουν τα λόγια και γίνουν πράξη, οι διαρθρωτικές αλλαγές στις ΗΠΑ θα διασχίσουν τον Ατλαντικό.
Πολλοί οικονομολόγοι εξετάζουν τις επιπτώσεις της γεωπολιτικής σύγκρουσης σχεδόν αποκλειστικά μέσα από το φίλτρο της αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Ορθό, διότι ένα σοβαρό πρόβλημα στα Στενά του Hormuz θα οδηγήσει σε νέα μεταβίβαση πόρων ανάμεσα στα κράτη καθώς και ανάμεσα στις οικονομικές ομάδες. Το θέμα είναι, όμως, ότι η δομή της παγκόσμιας οικονομίας έχει ήδη αρχίσει και αλλάζει – σε μία διαδικασία που δύσκολα θα ανατραπεί πλέον.
Οι παγκόσμιοι οργανισμοί, όπως το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ, η ίδια η Επιτροπή, εξακολουθούν να μιλούν για περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, καθώς το παγκόσμιο χρέος εξακολουθεί να μεγαλώνει (και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ίσως, όμως, είμαστε ήδη μακριά από αυτού του είδους τις παραδοσιακές (και κοντόφθαλμες) προβλέψεις. Η νέα πραγματικότητα που σταδιακά διαμορφώνεται έχει, μεταξύ άλλων, κυρίως τα εξής χαρακτηριστικά που θα αναδεικνύονται:
- Σημαντική αύξηση των επενδύσεων στην πολεμική βιομηχανία, με επεκτάσεις στον τομέα του τροχαίου υλικού κάθε μορφής.
- Αύξηση της σημασίας των επιδοτήσεων και των φορολογικών κινήτρων προκειμένου να κατευθυνθούν οι επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς – επιστροφή, δηλαδή, σε μία κλασσική μορφή βιομηχανικής πολιτικής.
- Συγκράτηση της δαπάνης για διαρκή καταναλωτικά αγαθά
- Χαλάρωση αντί για περιορισμό της δημοσιονομικής δαπάνης
- Ενίσχυση του ρόλου των κεντρικών τραπεζών ως «παραρτήματα» των υπουργείων οικονομικών.
- Διατήρηση των υψηλών επιτοκίων
- Αυξημένη τάση για αποταμίευση από το κοινό.
- Πληθωριστικές τάσεις σε συγκεκριμένους τομείς που θα ξεπερνούν τον μέσο όρο του πληθωρισμού
- Αύξηση των μη αναμενόμενων επιπτώσεων των πληθωριστικών πιέσεων (surprise element)
- Αλλαγή στην δομή των εσόδων, καθώς ο πληθωρισμός «άθελα» θα οδηγήσει εισοδήματα σε υψηλότερη επίπεδα – οπότε και σε βαρύτερη φορολογία.
Είναι σαφές ότι όσο και να θέλουμε να προσβλέπουμε στην κανονικότητα, η πραγματικότητα δεν θα μας αφήσει. Οι εξελίξεις έχουν ήδη δρομολογηθεί, ίσως εδώ και ένα χρόνο πλέον. Πολύ δύσκολα θα ανακοπούν – αν όχι αδύνατο. Η παγκόσμια οικονομία έχει ήδη αρχίσει και λειτουργεί σε «βάση πολέμου» (War Footing). Μία σκληρή απάντηση του Ισραήλ στην Ιρανική επίθεση θα παγιώσει την κατάσταση.
Διαβάστε επίσης