Η πρόβλεψη του προϋπολογισμού για τη φετινή ανάπτυξη είναι μάλλον συντηρητική εκτιμά το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο στη φθινοπωρινή του έκθεση, καθώς όπως σημειώνει, με βάση τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών η μεγέθυνση της οικονομίας θα φτάσει στην περιοχή του 7%.
Μάλιστα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο εμφανίζεται αισιόδοξο για την πορεία της οικονομίας το 2021, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα είναι σίγουρα πάνω από 6,1%, ενώ για το 2022 συμφωνεί στην πρόβλεψη για ανάπτυξη 4,5% που αποτυπώνεται και στον προϋπολογισμό.
Τι δείχνουν οι δείκτες
Τις εκτιμήσεις για μεγαλύτερη ανάπτυξη, φαίνεται πως επιβεβαιώνουν οι περισσότεροι πρόδρομοι δείκτες οικονομικής συγκυρίας (π.χ. δείκτης υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση, δείκτης οικονομικής συγκυρίας, δείκτης βιομηχανικής παραγωγής).
Όπως σημειώνει το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο στη φθινοπωρινή του έκθεση, οι δείκτες καταγράφουν θετική τάση και είναι συμβατοί με την εκτίμηση για ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας εντός του 2021, η οποία σε όρους ΑΕΠ αναμένεται να προσεγγίσει ή και να ξεπεράσει ακόμα το 7% σε αύξηση.
Οι πληθωριστικές πιέσεις
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας το γενικό επίπεδο των τιμών υποχώρησε με αποτέλεσμα την ύπαρξη αρνητικού πληθωρισμού καθ’ όλη την περίοδο από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι και τον Μάιο του 2021. Από τον Ιούνιο του 2021, όμως ο πληθωρισμός επανήλθε σε θετικό επίπεδο και τον Οκτώβριο του 2021 ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή (Εν.ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά 2,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα.
Σε κάθε περίπτωση, οι πληθωριστικές πιέσεις σε Ελλάδα και ευρωζώνη φαίνεται να έχουν προσωρινό χαρακτήρα και να οφείλονται κυρίως στην άνοδο των τιμών των ενεργειακών εισροών κατά το τρέχον έτος, η οποία υπεραντιστάθμισε τη σημαντική μείωση που είχε προηγηθεί πέρυσι.
Επιπλέον, η εκτίμηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι παροδικές ενισχύεται και από το γεγονός ότι αυτές οφείλονται επίσης σε δυσλειτουργίες των εφοδιαστικών αλυσίδων, λόγω της απότομης αύξησης της ζήτησης μετά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, οι οποίες αναμένεται να εξομαλυνθούν. Κατά συνέπεια, μια αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ δεν φαίνεται πιθανή στο προσεχές μέλλον, αλλά δεν μπορεί ούτε να αποκλειστεί εάν οι πληθωριστικές πιέσεις επιμείνουν και επικρατήσουν οι πλευρές που πιέζουν για πιο σφιχτή νομισματική πολιτική.
Πηγές αβεβαιότητας
Για το 2022 αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 4,5% σύμφωνα με συγκλίνουσες προβλέψεις Υπουργείου Οικονομικών και διεθνών οργανισμών.
Βασικές πηγές αβεβαιότητας των μακροοικονομικών προβλέψεων για το 2022 αποτελούν:
• η πορεία της πανδημικής κρίσης
• η ομαλή και γρήγορη ενεργοποίηση των σχημάτων στήριξης των επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
• οι εξελίξεις στο πεδίο του πληθωρισμού, οι οποίες ενδεχομένως να σηματοδοτήσουν μεταβολές της νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης που θα μπορούσαν να θέσουν σε δοκιμασία το θετικό σενάριο για οικονομική μεγέθυνση.
Για το 2022 ο δημοσιονομικός στόχος, όπως καταγράφεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2022, για πρωτογενές έλλειμμα της τάξης του 1,4% του ΑΕΠ είναι ευθυγραμμισμένος με τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) και θεωρείται επιτεύξιμος.
Δημοσιονομικοί κίνδυνοι κατά την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2022 μπορεί να προκύψουν από τυχόν αναζωπύρωση της πανδημίας που θα απαιτήσει νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας και ενίσχυσης του συστήματος υγείας, τυχόν καταπτώσεις κρατικών εγγυήσεων και έκδοση δικαστικών αποφάσεων με αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο. Τέλος ενδεχόμενες παρατεταμένες πληθωριστικές πιέσεις -ιδίως στην ενέργεια- πιθανώς να απαιτήσουν ενδεχομένως τη λήψη αντισταθμιστικών μέτρων.
Τα κυριότερα σημεία της Έκθεσης:
Εξέλιξη και εκτιμήσεις ΑΕΠ 2021
- Ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ το β’ τρίμηνο του 2021 κατά 16,2%, η οποία οδηγεί την αύξηση στο α’ εξάμηνο στο 6,3%, λόγω ενίσχυσης:
– της ιδιωτικής κατανάλωσης, κατά 4%
– της δημόσιας κατανάλωσης, κατά 7,1%
– του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου κατά 11,8% - Επιδείνωση καταγράφει στο α’ εξάμηνο του 2021 το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών
- Για το σύνολο του έτους το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμά αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 6,1%, η οποία συγκρινόμενη με αντίστοιχες προβλέψεις πολλών οργανισμών (αύξηση πέριξ του 7%) κρίνεται συντηρητική
- Σε όρους προστιθέμενης αξίας οι περισσότεροι κλάδοι της οικονομίας καταγράφουν αύξηση σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2020
- Σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2019, σε όρους προστιθέμενης αξίας, η οικονομία έχει καλύψει μεγάλο μέρος των απωλειών που προκάλεσε η πανδημία∙ υπολείπεται κατά 2,8%
Άλλες μακροοικονομικές εξελίξεις
- Εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή να διαμορφώνεται τον Οκτώβριο στο 2,8% και 4,1% αντίστοιχα
- Βασικές αιτίες των πληθωριστικών πιέσεων αποτελούν οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα παγκοσμίως
- Εκτιμάται ότι αυτές οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι πρόσκαιρες και θα περιοριστούν όταν εξομαλυνθούν τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και υποχωρήσουν ή έστω σταθεροποιηθούν οι τιμές στην ενέργεια
- Συνεχίζεται η πτωτική τάση στο ποσοστό ανεργίας με παράλληλη αύξηση του εργατικού δυναμικού
- Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζει, για δεύτερη συνεχή χρονιά, υψηλό έλλειμμα (περίπου 5,5 δισ. ευρώ στο οκτάμηνο), μειωμένο ωστόσο κατά 2,5 δισ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι
- Οι περισσότεροι πρόδρομοι δείκτες οικονομικής συγκυρίας είναι συμβατοί με την εκτίμηση για ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας εντός του 2021
Πληθωρισμός
- Κατά τη διάρκεια της πανδημίας το γενικό επίπεδο των τιμών υποχώρησε με αποτέλεσμα την ύπαρξη αρνητικού πληθωρισμού καθ’ όλη την περίοδο από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι και τον Μάιο του 2021. Από τον Ιούνιο του 2021, όμως ο πληθωρισμός επανήλθε σε θετικό επίπεδο και τον Οκτώβριο του 2021 ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή (Εν.ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά 2,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα
Απασχόληση, ανεργία, εργατικό δυναμικό
- Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας τον Αύγουστο του 2021 διαμορφώθηκε σε 13,9%, μειωμένο κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020
- Η απασχόληση αυξήθηκε τον Αύγουστο του 2021 κατά 5,8% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020, δηλαδή αυξήθηκε κατά 227 χιλ. άτομα, ενώ το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε κατά 2,1%, δηλαδή κατά 98 χιλ. άτομα. Η κατάσταση στην αγορά εργασίας τον Αύγουστο του 2021 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2019, πριν την έναρξη της πανδημίας, φαίνεται να βελτιώνεται, με την απασχόληση να έχει αυξηθεί κατά 4%, (155 χιλ. άτομα), και το εργατικό δυναμικό κατά 0,6%, (25 χιλ. άτομα), με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία δυο χρόνια
Ισοζύγιο πληρωμών
- Παρότι η εμφάνιση της πανδημίας οδήγησε σε σημαντική επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, η κατάσταση έχει αρχίσει να βελτιώνεται, κυρίως λόγω της ανάκαμψης της τουριστικής κίνησης
- Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (μεταβολή των υποχρεώσεων κατοίκων προς το εξωτερικό) ανήλθαν σε 3.525 εκατ. ευρώ, ή κατά 1.485 εκατ. ευρώ υψηλότερες σε σχέση με πέρυσι- μια επίδοση καλύτερη από εκείνην του 2019
Δείκτες μεταποίησης
- Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία τόσο του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής όσο και του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία δείχνουν σημαντική ανάκαμψη σε ετήσια βάση
Οικονομική συγκυρία (Προσδοκίες / PMI)
- Ο δείκτης οικονομικής συγκυρίας, μετά από μία παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας και σχετικά μικρής μεταβλητότητας κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020, κινήθηκε ανοδικά κατά τη διάρκεια του πρώτου οκταμήνου του 2021
Χρηματοπιστωτικός τομέας
- Το ύψος των συνολικών καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) διατήρησε την αυξητική τάση και έφτασε τα 166,4 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2021
- Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των υπολοίπων χρηματοδότησης προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, παρόλο που εξακολουθεί να βρίσκεται σε θετικό επίπεδο (2,8%) έχει σημειώσει σημαντική πτώση από την αρχή του έτους
- Καταναλωτική και στεγαστική πίστη εξακολουθούν να εμφανίζουν αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής
- Διατηρήθηκε η πτωτική τάση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου του 2021 και περιορίστηκε στο 20,3% ως ποσοστό επί του συνόλου- ήτοι 10 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες σε σχέση με το α’ τρίμηνο
Μακροοικονομικές προβλέψεις για το 2022
- Αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 4,5% σύμφωνα με συγκλίνουσες προβλέψεις Υπουργείου Οικονομικών και διεθνών οργανισμών.
- Διαφοροποιήσεις ως προς τη συνεισφορά των διαφόρων συνιστωσών του ΑΕΠ στη μεγέθυνση από την αύξηση των επενδύσεων (Υπ. Οικονομικών) μέχρι τη βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών (Ευρ. Επιτροπή)
- Ο προβλεπόμενος πληθωρισμός εκτιμάται κάτω από 1,2%.
- Βασικές πηγές αβεβαιότητας των μακροοικονομικών προβλέψεων για το 2022 αποτελούν:
– η πορεία της πανδημικής κρίσης
– η ομαλή και γρήγορη ενεργοποίηση των σχημάτων στήριξης των επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
– οι εξελίξεις στο πεδίο του πληθωρισμού, οι οποίες ενδεχομένως να σηματοδοτήσουν μεταβολές της νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης που θα μπορούσαν να θέσουν σε δοκιμασία το θετικό σενάριο για οικονομική μεγέθυνση.
– εντάσεις πολιτικού/γεωπολιτικού χαρακτήρα, όπως Ρωσίας-Ουκρανίας, ΕΕ-Πολωνίας, Ανατολικής Μεσογείου, το μεταναστευτικό κλπ.
Εκτέλεση Προϋπολογισμού εννεαμήνου 2021
- Το ταμειακό πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 5,7 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο (περί το 3,3% του ΑΕΠ)
- Βελτιωμένο το αποτέλεσμα του Κρατικού Προϋπολογισμού τόσο σε σχέση με πέρυσι κατά 1,2 δισ. ευρώ, όσο και ως προς τον στόχο κατά 2,9 δισ. ευρώ
- Η βελτίωση του αποτελέσματος του Κρατικού Προϋπολογισμού σε σχέση με πέρυσι οφείλεται αποκλειστικά στο σκέλος των εσόδων, τα οποία αυξήθηκαν κατά σχεδόν 6 δισ. ευρώ
- Σχεδόν όλες οι κατηγορίες φορολογικών εσόδων παρουσίασαν αύξηση σε σχέση με το εννεάμηνο του 2020, η οποία συνολικά προσέγγισε τα 2,7 δισ. ευρώ
- Με βάση τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού εννεαμήνου διατηρείται η εκτίμηση μας για διαμόρφωση του πρωτογενούς ελλείμματος 2021 περί το 7% του ΑΕΠ, πιθανώς και χαμηλότερα
Εξέλιξη ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, απαιτήσεων και εγγυήσεων ελληνικού Δημοσίου
- Αύξηση στο απόθεμα των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού Δημοσίου (συμπεριλαμβανομένων και των εκκρεμών επιστροφών φόρων) στα 2,7 δισ. ευρώ περίπου
- Σημαντική αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των Νοσοκομείων και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) σε επίπεδο εννεαμήνου
- Ανάλογες με το προηγούμενο έτος είναι οι εισπράξεις που καταγράφονται στο οκτάμηνο επί των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του ελληνικού Δημοσίου (περί τα 2,6 δισ. ευρώ), σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με την τριετία που προηγήθηκε της πανδημίας (3,3 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο)
- Συνεχίστηκε και κατά το γ΄ τρίμηνο του 2021 η συρρίκνωση του ανεξόφλητου κεφαλαίου των εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου το οποίο διαμορφώθηκε στα 8.916 εκατ. ευρώ
- Τα 8,5 δισ. ευρώ έφτασαν οι εγγυήσεις του ελληνικού Δημοσίου, για τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων των πιστωτικών ιδρυμάτων του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ»
Δημόσιο Χρέος
- Σε ιστορικό υψηλό επίπεδο το δημόσιο χρέος, το οποίο ξεπέρασε το 205% του ΑΕΠ
- Οι προβλεπόμενοι υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης για το 2021 και 2022 αναμένεται να το αποκλιμακώσουν σημαντικά
- Παραμένουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων του Δημοσίου
- Κατά τη διάρκεια του 2021 οι συνολικές εκδόσεις και επανεκδόσεις δημοσίου χρέους έφτασαν τα 14 δισ. ευρώ
Συγκριτική ανάλυση για το 2021 και δημοσιονομικοί στόχοι για το 2022
- Εφικτός ο δημοσιονομικός στόχος για το 2022 και ευθυγραμμισμένος με τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ)
- Δημοσιονομικοί κίνδυνοι κατά την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2022 μπορεί να προκύψουν:
– από τυχόν αναζωπύρωση της πανδημίας που θα απαιτήσει νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας και ενίσχυσης του συστήματος υγείας,
– από ενδεχομένως παρατεταμένες πληθωριστικές πιέσεις -ιδίως στην ενέργεια- οι οποίες θα απαιτήσουν ενδεχομένως τη λήψη αντισταθμιστικών μέτρων,
– από τυχόν καταπτώσεις κρατικών εγγυήσεων και
– από έκδοση δικαστικών αποφάσεων με αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο
Ο Πρόεδρος του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου κ. Παναγιώτης Κορλίρας δήλωσε σχετικά: «Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνει η Φθινοπωρινή Έκθεση 2021, η ελληνική οικονομία είχε ισχυρή ανάπτυξη και τα επιμέρους στοιχεία μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε. Σημαντικός παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στις οικονομίες παγκοσμίως, συνεπώς και στην οικονομία μας, είναι η μετάλλαξη Όμικρον, για την οποία η επιστημονική κοινότητα δεν διαθέτει ακόμα στοιχεία. Εφόσον, όμως δεν χρειαστεί η λήψη έκτακτων υγειονομικών μέτρων, πιστεύουμε ότι η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, θα συνεχίσει να βελτιώνεται».
Η Φθινοπωρινή έκθεση βρίσκεται διαθέσιμη και ΕΔΩ.