Εγκύκλιο με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας μετά από φυσικές καταστροφές εξέδωσε η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής, με αφορμή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δημιουργήθηκε από τις πυρκαγιές της 24-7-2018.
Η εγκύκλιος, η οποία απεστάλη στις αρμόδιες υπηρεσίες όλων των Περιφερειών της χώρας, αναφέρεται στη διαμονή και τη διατροφή των πληγέντων αλλά και στην πρόληψη των ενδεχόμενων κινδύνων από το επιβαρυμένο ατμοσφαιρικό περιβάλλον.
Ειδικότερα, επισημαίνει τη σημασία της διασφάλισης της ποιότητας των τροφίμων με τα οποία σιτίζονται οι πληγέντες, οι οποίοι είναι ήδη καταπονημένοι και επιπλέον λόγω των συνθηκών διαβίωσής τους, των εκτεταμένων καταστροφών καθώς και της διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος, ελλοχεύει αυξημένος κίνδυνος τροφιμογενών και άλλων λοιμώξεων.
Επίσης, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διατροφή των πληγέντων στους οποίους διανέμονται τρόφιμα, τα οποία προσφέρουν διάφορες κοινωνικές οργανώσεις, φορείς ή επιχειρήσεις τροφίμων, σε ότι αφορά τις συνθήκες παρασκευής, μεταφοράς, συντήρησης, στον τρόπο διανομής και κυρίως την ποιότητα κατά τον χρόνο διανομής. Για το λόγο αυτό συνιστάται εντατικοποίηση των ελέγχων που διενεργούν οι αρμόδιες υπηρεσίες σε όλες τις φάσεις της αλυσίδας παραγωγής των τροφίμων, οι οποίοι θα πρέπει να είναι ενδελεχείς και να καλύπτουν όχι μόνο την παρασκευή αλλά και την μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση μέχρι την παράδοσή τους στους πληγέντες.
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι:
Αν διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλοίωση στην οσμή, τη γεύση, το χρώμα και την υφή των τροφίμων πρέπει οπωσδήποτε να απορριφθούν, μαγειρεμένα ή όχι.
- Να αποφεύγεται η παραμονή των τροφίμων εκτός ψυγείου.
- Τα προμαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται μετά την ολοκλήρωση του μαγειρέματός τους.
- Να ελέγχεται πάντοτε η ημερομηνία λήξης στα συσκευασμένα τρόφιμα.
- Το έτοιμο φαγητό πρέπει να καταναλώνεται αμέσως μετά την διανομή του.
- Τα περισσεύματα φαγητού να πετάγονται στα απορρίμματα.
- Τα φρούτα και τα λαχανικά να πλένονται πολύ καλά πριν καταναλωθούν.
- Προσοχή στο γάλα, στα γιαούρτια, στα τυροκομικά προϊόντα, στα σάντουιτς και στα γλυκά. Να διατηρούνται εντός ψυγείου.
- Κονσέρβες φουσκωμένες, σκουριασμένες ή κτυπημένες να πετάγονται αμέσως.
- Να τηρούνται οι κανόνες ατομικής υγιεινής
Εγκαταστάσεις ξενοδοχειακών μονάδων
Επίσης ιδιαίτερη προσοχή συνιστάται στις εγκαταστάσεις των ξενοδοχειακών μονάδων, οι οποίες θα φιλοξενήσουν πληγέντες. Ιδιαίτερη σχολαστικότητα απαιτείται στον έλεγχο που αφορά:
- Συστήματα κλιματισμού και αερισμού
- Πόσιμο νερό και ειδικότερα στο νερό που διατίθεται για ανθρώπινη κατανάλωση εντός των εγκαταστάσεων.
- Αποχωρητήρια, διαχείριση λυμάτων και υγρών αποβλήτων
- Διαχείριση απορριμμάτων
- Προσωπικό (κανόνες ατομικής υγιεινής)
- Ποιότητα των τροφίμων
Διασφάλιση ποιότητας νερού
Επειδή υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πρόκλησης μηχανικών βλαβών στο δίκτυο ύδρευσης και εισόδου σ’ αυτό ξένων υλών (π.χ. αιωρούμενα σωματίδια, χώματα, λάσπες κ.λ.π.), που είναι δυνατόν να υποβαθμίσουν την ποιότητα του πόσιμου νερού, θα πρέπει να διενεργηθεί αμέσως υγειονομικός έλεγχος λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης (γεώτρηση ή πηγή υδροληψίας, δεξαμενές, εγκαταστάσεις, δίκτυο διανομής). Σε περίπτωση διαπίστωσης βλαβών στο δίκτυο ύδρευσης θα πρέπει να αποκατασταθούν με βάση τις προβλέψεις της εγκυκλίου και εφόσον διαπιστώνεται με συνεχείς ελέγχους ότι δεν υπάρχουν βλάβες στο δίκτυο και εισροή ξένων σωμάτων, ουσιών κ.λ.π, θα πρέπει οι υπεύθυνοι ύδρευσης και οι υγειονομικές αρχές να βρίσκονται σε επαγρύπνηση και οι δειγματοληπτικοί και εργαστηριακοί έλεγχοι του νερού σε κρίσιμα σημεία του δικτύου ύδρευσης να είναι συστηματικοί.
Ατμοσφαιρικό περιβάλλον
Δεδομένου ότι εξαιτίας των πυρκαγιών η κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος εκτιμάται ως επιβεβαρυμένη, συνιστάται να λαμβάνονται μέτρα προστασίας του πληθυσμού ως εξής:
Άτομα αυξημένου κινδύνου και συγκεκριμένα:
- Άτομα με αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις
- Παιδιά
- Άτομα άνω των 65 ετών: Θα πρέπει να αποφύγουν κάθε σωματική άσκηση και έντονη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους, ενώ συνιστάται και η αποφυγή παραμονής σε εξωτερικούς χώρους, ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία. · Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικού φαρμάκου, ενώ σε περίπτωση επιμονής συμπτωμάτων συνιστάται επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό.
Στο γενικό πληθυσμό, συνιστάται η αποφυγή κάθε σωματικής άσκησης σε εξωτερικούς χώρους, αλλά και ο περιορισμός του χρόνου παραμονής στο εξωτερικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία. Κατά την παραμονή σε εσωτερικούς χώρους, συνιστάται να διατηρούνται πόρτες, μπαλκονόπορτες και παράθυρα κλειστά.
Επισημαίνεται ότι το Ε.Κ.ΕΠ.Υ. (Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας) και το ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) βρίσκονται σε εικοσιτετράωρη επιχειρησιακή ετοιμότητα, στα τηλέφωνα επικοινωνίας: ΕΚΕΠΥ -210 68 22 445, ΚΕΕΛΠΝΟ – 210 52 12 000. Τέλος υπενθυμίζουμε ότι η υγειονομική επιτήρηση θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και με πνεύμα καλής συνεργασίας με τις συναρμόδιες υπηρεσίες, με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας.
Οδηγίες για την προστασία της υγείας κατά την επιστροφή στις πυρόπληκτες περιοχές
ΒΗΜΑ 1: Φροντίστε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας
Οι καταστροφές μπορούν να προκαλέσουν σωματικές και ψυχολογικές αντιδράσεις, επηρεάζοντας ή αλλοιώνοντας την «συνήθη» μας συμπεριφορά για ένα διάστημα. Αμέσως μετά από μία καταστροφή οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν σοκαρισμένοι και ανακουφισμένοι που κατάφεραν να επιβιώσουν. Είναι λοιπόν σημαντικό να φροντίσετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας, στις μέρες και εβδομάδες που θα ακολουθήσουν.
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στις αντιδράσεις των παιδιών, τα οποία στην πραγματικότητα χρειάζονται υποστήριξη.
ΒΗΜΑ 2: Μπαίνοντας ξανά στο σπίτι
Εάν είχατε αναγκαστεί να εγκαταλείψετε το σπίτι σας εξαιτίας της καταστροφής, το να είστε καλά προετοιμασμένοι και να κινηθείτε προσεκτικά, θα σας βοηθήσει να παραμείνετε υγιείς και να αποφύγετε τραυματισμούς όταν ξαναμπείτε στο σπίτι σας.
- Μείνετε έξω από κτίρια που έχουν υποστεί ζημιές: επιστρέψτε όταν οι αρχές πουν ότι είναι ασφαλές. Μείνετε συντονισμένοι στον τοπικό σας ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό.
- Συγκεντρώστε αντικείμενα που μπορεί να χρειαστείτε, όπως:
- Φακό που λειτουργεί με μπαταρίες (όχι εύφλεκτο)
- Κυτίο πρώτων βοηθειών (σε περίπτωση τραυματισμού)
- Εργαλεία
- Πόσιμο νερό
- Σακούλες απορριμμάτων
- Κράνος και γάντια
- Μπότες ή παπούτσια με σκληρή σόλα
- Εάν το σπίτι σας έχει πλημμυρίσει, φέρτε μεγάλα κοντέινερ για να πλύνετε ρούχα και σκεπάσματα και σχοινιά για να τα απλώσετε να στεγνώσουν
- Κάδους, σφουγγαρίστρες και σφουγγάρια
- Χλωρίνη
- Πριν μπείτε μέσα, περπατήστε προσεκτικά γύρω από το εξωτερικό του σπιτιού και ελέγξτε για ενδείξεις ζημιάς ή κινδύνου.
- Ελέγξτε για πιθανές ζημιές στα ηλεκτρικά. Εάν δείτε σπίθες ή σπασμένα ή φθαρμένα καλώδια, ή εάν μυρίσετε καμένες μονώσεις, κλείστε το γενικό διακόπτη-εάν διαπιστώσετε ότι είναι ασφαλές να το κάνετε. Εάν πρέπει να πατήσετε πάνω σε νερό για να φτάσετε το γενικό διακόπτη, μην το κάνετε-καλέστε έναν ηλεκτρολόγο ή τον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας για συμβουλές.
- Ελέγξτε για πιθανές ζημιές στο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης. Εάν υποπτεύεστε ότι σωλήνες αποχέτευσης έχουν υποστεί ζημιές μέσα στην κατοικία σας, αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τις τουαλέτες και καλέστε έναν υδραυλικό (εάν η ζημιά είναι έξω από το σπίτι, ίσως χρειαστεί να καλέσετε την εταιρία). Εάν σωλήνες νερού έχουν υποστεί ζημιές, επικοινωνήστε με τον υπεύθυνο ύδρευσης και αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε νερό από τη βρύση.
- Ελέγξτε για ζώα. Μικρά ζώα που έχουν εγκαταλείψει τη στέγη τους λόγω πλημμύρας ή πυρκαγιάς μπορεί να αναζητήσουν καταφύγιο στο δικό σας. Ανοίξτε με προσοχή ντουλάπες και συρτάρια.
- Απολυμάνετε το στάσιμο νερό. Εάν το σπίτι σας έχει πλημμυρίσει, είναι σημαντικό να απολυμάνετε όλα τα στάσιμα νερά στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένου του υπογείου, χρησιμοποιώντας χλωρίνη. Επαναλάβετε κάθε τέσσερις έως πέντε μέρες για όσο διάστημα το νερό παραμένει.
ΒΗΜΑ 3: Τρόφιμα, νερό, φάρμακα
Κατανάλωση τροφίμων
- Τα τρόφιμα που έχουν παραμείνει στις κατοικίες που επλήγησαν από την πυρκαγιά, είναι πιθανό να μην είναι κατάλληλα για κατανάλωση, λόγω μόλυνσης τους από τη ζέστη και τον καπνό. Εάν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία για την ποιότητα του τροφίμου είναι προτιμότερο να μην το καταναλώσετε και να το πετάξετε.
- Εάν το ψυγείο σας ήταν εκτός ρεύματος ή είστε αβέβαιοι για το εάν υπήρχε διακοπή ρεύματος απορρίψτε όλα τα τρόφιμα που είναι εντός αυτού. Το ίδιο ισχύει και για τα κατεψυγμένα τρόφιμα. Απορρίψτε όλες τις τροφές που έχουν αποψυχθεί, έχουν ιδιαίτερη οσμή ή αλλοιωμένο χρώμα.
- Για τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα, αυτά θα πρέπει να απορριφθούν εάν η συσκευασία είναι διογκωμένη, χτυπημένη ή σκουριασμένη. Οι κονσέρβες που βρίσκονται σε καλή κατάσταση θα πρέπει να πλυθούν εξωτερικά σε περίπτωση που έχουν εκτεθεί σε καπνό.
- Τα γυάλινα βάζα που περιέχουν τρόφιμα θα πρέπει επίσης να ελεγχθούν καθώς είναι πιθανό λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας να έχουν σπάσει, και κομμάτια γυαλιού να βρίσκονται εντός του τροφίμου.
Κατανάλωση νερού
- Η κατανάλωση νερού από το δίκτυο παροχής μπορεί να μην είναι ασφαλής. Μην καταναλώνετε νερό από το δίκτυο ύδρευσης μέχρι οι αρμόδιες αρχές να επιβεβαιώσουν την καταλληλότητά του. Καταναλώνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό.
Χρήση φαρμάκων
- Εάν τα φάρμακα σας έχουν εκτεθεί σε υψηλή θερμοκρασία, καπνό ή νερό είναι πιθανό να είναι ακατάλληλα για χρήση. Συστήνεται να έρθετε σε επικοινωνία με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας. Εάν πρέπει να απορρίψετε φάρμακα παρακαλούμε να τα απορρίψετε στους ειδικούς κάδους που διαθέτουν τα φαρμακεία.
ΒΗΜΑ 4: Καθαρισμός μετά από πυρκαγιά
Ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες στα προϊόντα καθαρισμού, φορέστε είδη ατομικής προστασίας (γάντια, μάσκα, προστατευτικά γυαλιά) και κρατήστε παιδιά και κατοικίδια μακριά.
Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει επαρκής αερισμός/ εξαερισμός στον χώρο.
Μερικές πρόσθετες συμβουλές:
- Καπνός, οσμές, αιθάλη/στάχτη: Οι οσμές καπνού μπορεί να διαρκέσουν καιρό και να χρειαστεί να καθαρίσετε το σπίτι σας πολλές φορές. Δοκιμάστε να τοποθετήσετε μικρά πιατάκια με ξύδι στο σπίτι, για να απορροφήσουν τις οσμές.
- Γενική καθαριότητα: Σκουπίστε τις επιφάνειες με υγρό και στεγνό πανί. Αλλάξτε και καθαρίστε όλα τα φίλτρα των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού. Σφραγίστε το δωμάτιο που καθαρίζετε με φύλλα πλαστικού για να αποφύγετε την εξάπλωση αιθάλης και στάχτης σε ολόκληρο το σπίτι.
- Τοίχοι: Πλύνετέ τους με άφθονο νερό και σαπούνι, αφήνοντας τις οροφές τελευταίες. Οι ταπετσαρίες συνήθως χρειάζονται ολική αφαίρεση και αντικατάσταση.
- Στρώματα και μαξιλάρια: συνήθως χρειάζονται αντικατάσταση. Εάν πρέπει να χρησιμοποιηθούν προσωρινά, αερίστε τα επαρκώς στον ήλιο και τυλίξτε τα με πλαστικό κάλυμμα πριν την χρήση.
- Επικίνδυνα υλικά: Πετάξτε επικίνδυνα υλικά όπως π.χ. διαλύτες, χημικά για οικιακή χρήση ή χρήση στον κήπο, που έχουν εμποτιστεί με νερό κατά τη διάρκεια της κατάσβεσης. Προσοχή – να φοράτε προστατευτικό ρουχισμό, γάντια και προστατευτικά γυαλιά κατά την επαφή σας με επικίνδυνα υλικά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μετά από φυσικές καταστροφές όπως η φωτιά
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αυξημένος ο κίνδυνος για τους καρδιοπαθείς στις καμένες περιοχές