Η πολυαναμενόμενη ταινία «Batman v Superman: Dawn of Justice» (η οποία βγαίνει στα σινεμά αύριο, Πέμπτη) δεν είναι απλώς ένα τυπικό blockbuster με υπερήρωες, αλλά μία βαθιά πολιτική ταινία που σχολιάζει την εποχή της τρομοκρατίας, το φαινόμενο Donald Trump, καθώς και φλέγοντα ζητήματα όπως η ασφάλεια, τα κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες ή η παράνομη μετανάστευση.
Όπως επισημαίνει σε άρθρο του στη Wall Street Journal o Michael Calia, η τάση στις υπερηρωικές ταινίες τα τελευταία χρόνια είναι γενικότερη: δεν είναι πια οι κλασικές ρηχές, απλοϊκές ταινίες με έναν καλό και έναν κακό, αλλά πολύπλοκα, πολυδιάστατα έργα που έχουν βαθιές αναφορές στα τεκταινόμενα γύρω μας. Παράδειγμα, οι ταινίες με ήρωες τον Captain America και τον Iron Man, που στηλιτεύουν την ιδέα των προληπτικών μέτρων σε έναν κόσμο γεμάτο φόβο, και φυσικά ο «Σκοτεινός Ιππότης» του Christopher Nolan, που εξερευνά τις αντιτρομοκρατικές πολιτικές της περιόδου Bush στις ΗΠΑ.
«Αν προσπαθούσες να πεις μία ιστορία που δεν αντανακλά με κάποιον τρόπο τον πραγματικό κόσμο στον οποίο ζουν οι άνθρωποι, το κοινό θα την απέρριπτε ως αφελή και μη ρεαλιστική», λέει ο Ben Affleck, που στην ταινία υποδύεται τον Batman. «Όταν μία βόμβα αυτοκτονίας εκρήγνυται στην ταινία, όλοι έχουμε μία αίσθηση αναγνώρισης, γιατί όλοι ξέρουμε τι είναι αυτό». Και πράγματι, οι χθεσινές επιθέσεις αυτοκτονίας στις Βρυξέλλες το αποδεικνύουν αυτό.
Βέβαια, όπως παρατηρεί ο Calia, τα κόμικς με υπερήρωες πάντα αντανακλούσαν τις πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές της εκάστοτε εποχής. Ο Captain America σε ένα διάσημο εξώφυλλο περιοδικού το 1941 έδινε γροθιά στον Αδόλφο Χίτλερ, ενώ το 1946 ο Superman τα έβαζε με τη ρατσιστική Ku Klux Klan.
Τα κόμικς με ήρωες τους μεταλλαγμένους X-Men έγιναν δημοφιλή τη δεκαετία του ’60 προβάλλοντας θέματα όπως η δίωξη και η απομόνωση των «διαφορετικών» ατόμων, την ώρα που αναπτυσσόταν το κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ.
Στο Batman v Superman είναι αρκετές οι σκηνές που θυμίζουν κάτι από τις σημερινές ανησυχίες για την τρομοκρατία, τις κοινωνικές ελευθερίες και τη συγκέντρωση εξουσίας. Ο «κακός» της ταινίας, Lex Luthor (τον οποίο υποδύεται ο Jesse Eisenberg) είναι ένας δισεκατομμυριούχος που μισεί τον Superman, εν μέρει επειδή είναι εξωγήινος – «ξένος», δηλαδή. Σας θυμίζει κάποιο πρόσωπο της επικαιρότητας; Τον Donald Trump, ίσως;
Σύμφωνα με τον Calia, το Batman v Superman είναι ουσιαστικά μία ταινία με θέμα το ποια είναι η ευθύνη μίας παγκόσμιας υπερδύναμης σε στιγμές κρίσης. «Ο Superman πάντα ήταν συνυφασμένος με την αμερικανική ισχύ, την αμερικανική ηγεμονία», λέει ο Chris Terrio, που συνυπογράφει το σενάριο της ταινίας. «Είναι εκείνος ο παγκόσμιας διάστασης παίκτης που μπαίνει σε μία διαμάχη, διορθώνει την κατάσταση και φεύγει».
Αυτό όμως δεν είναι και τόσο ξεκάθαρο στο Batman v Superman. Ο Batman είναι οργισμένος επειδή μία οντότητα κατέχει τόσο μεγάλη δύναμη χωρίς να υπόκειται σε κανέναν έλεγχο, την ώρα που η αμερικανική κυβέρνηση, η οποία εκπροσωπείται από μία γερουσιαστή που υποδύεται η Holly Hunter, αισθάνεται άβολα με το γεγονός ότι ο Superman λειτουργεί με μονομερείς ενέργειες.
“Είναι χαρακτήρας των βασικών χρωμάτων», λέει ο Terrio για τον Superman, τον οποίο υποδύεται ο Henry Cavill. «Αλλά μέσα στα βασικά χρώματα υπάρχουν αποχρώσεις ηθικής αμφιβολίας για τις πράξεις του και για το ποιος αποφασίζει για μία παρέμβαση: υπάρχει ηθική πράξη που να μην είναι πολιτική; Ή είναι κάθε ηθική πράξη από τη φύση της πολιτική επειδή παίρνεις το μέρος κάποιου;».
Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Zack Snyder, σημειώνει πως οι πολιτικές αναφορές που είναι διάσπαρτες στην ταινία, είτε πρόκειται για μία διαφωνία όσον αφορά στις κοινωνικές ελευθερίες, είτε για ένα πλακάτ διαδηλωτή που χαρακτηρίζει «παράνομο μετανάστη» τον Superman, δίνουν στους θεατές περισσότερη τροφή για σκέψη, αν φυσικά το επιθυμούν…
