Εάν οι δημοσκοπήσεις είναι σωστές, η Angela Merkel είναι σε καλό δρόμο για να πετύχει το ρεκόρ της τέταρτης συνεχόμενης θητείας ως Καγκελάριος στις 24 Σεπτεμβρίου. Ο πειρασμός, μετά από ένα τέτοιο σερί εκλογικών επιτυχιών, είναι να διατηρήσει αμετάβλητη τη συνταγή και να συνεχίσει να δίνει στους ψηφοφόρους ό, τι θέλουν. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό που έχει νόημα για τη Γερμανία και το λαό της δεν είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της.
Οι Γερμανοί θέλουν σταθερότητα και ευημερία και έχουν και τα δύο. Ωστόσο, το γερμανικό μοντέλο, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσκαμψία του συστήματος ενιαίου νομίσματος της Ευρώπης, δεν ευνοεί την υπόλοιπη ΕΕ.
Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την επιτυχία της Γερμανίας. Η οικονομία της, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, έχει απωθήσει την ύφεση και αναπτύσσεται με ικανοποιητικό ρυθμό. Οι εξαγωγές αυξάνονται παρά το ισχυρό ευρώ. Και ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης είναι πλεονασματικός. Αλλά σε μια περιοχή με κοινό νόμισμα, η μεγάλη επιτυχία της Γερμανίας αποτελεί πρόβλημα για πολλές άλλες χώρες της ΕΕ. Εάν υποθέσουμε ότι μιμούνταν κάθε πτυχή της γερμανικής οικονομικής πολιτικής, θα μπορούσαν να τα καταφέρουν εξίσου καλά –αλλά ζητάμε πολλά. Η εκτεταμένη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, της δημοσιονομικής πολιτικής και άλλων οικονομικών θεσμών δεν θα γίνει εύκολα -και στο μεταξύ, οι αποκλίσεις στην ανταγωνιστικότητα δεν μπορούν να ρυθμιστούν μέσω της αναπροσαρμογής των νομισμάτων.
Κατά συνέπεια, η υγιής οικονομική πολιτική για την ΕΕ ως σύνολο απαιτεί από τη Γερμανία να προβεί σε κάποια προσαρμογή. Το τεράστιο όφελος που επέφερε το ευρώ για την ίδια του την εξαγωγικά προσανατολισμένη οικονομία επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Η στενότερη ολοκλήρωση και οι μεγαλύτερες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις αποτελούν μέρος της απάντησης. Παρολ’αυτά οι ψηφοφόροι της Γερμανίας δεν είναι πρόθυμοι να δεχτούν το κόστος της οικονομικής ηγεσίας.
Η Merkel πρέπει να αλλάξει γνώμη. Έχει υποστηρίξει την ιδέα ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου που θα παρέχει οικονομική βοήθεια σε περιόδους κρίσης, αλλά έχει αντισταθεί στα πιο φιλόδοξα σχέδια, που προβάλλει ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron, για έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης και άλλες μορφές μεγαλύτερης οικονομικής ολοκλήρωσης. Η Merkel είναι απίθανο να μιλήσει για τέτοια μέτρα πριν από τις εκλογές. Το μετά, είναι διαφορετικό θέμα. Η Γερμανία δεν πρέπει να διαλαλεί ότι διεκδικεί μια ενιαία, προσανατολισμένη στην ανάπτυξη και οικονομικά σταθερή Ευρώπη και στη συνέχεια να αποφεύγει τον ουσιαστικό της ρόλο στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Βεβαίως, τα βάρη της ηγεσίας δεν περιορίζονται στα οικονομικά. Η Γερμανία και η Ευρώπη αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής από τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο Donald Trump δοκιμάζει τις σχέσεις των ΗΠΑ σε καταστροφικό βαθμό. Το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείπει την Ένωση. Η φιλία της ΕΕ με την Τουρκία καταρρέει. Η Ρωσία φαίνεται πιο απειλητική από ό, τι εδώ και χρόνια. Και οι λαϊκιστικές, ευρωσκεπτικές κυβερνήσεις που παραβιάζουν τους κανόνες της ΕΕ θέτουν μια άλλη απειλή για την ευρωπαϊκή σταθερότητα. Η γερμανική ηγεσία θα είναι απαραίτητη σε κάθε μέτωπο.
Εάν θέλει να ηγείται, η Γερμανία δεν μπορεί να μένει πλέον ικανοποιημένη μόνο από την επιτυχία στο εσωτερικό της χώρας. Αυτή η επιτυχία στηρίζεται, σε κάθε περίπτωση, στη μακροπρόθεσμη ζωτικότητα της Ευρώπης. Η Merkel πρέπει να αναλάβει την ιδιοκτησία της προοπτικής της Ευρώπης. Αυτή είναι η φιλοδοξία που αγκάλιασε η Γερμανία μέσω της δέσμευσής της για μια ακόμη στενότερη ένωση -και έπειτα υλοποίησε υιοθετώντας το κοινό νόμισμα.
Αν η καγκελάριος επιστρέψει στην εξουσία, θα πρέπει να διευρύνει την αντίληψη που έχει η Γερμανία για τη θέση της στον κόσμο και να είναι έτοιμη να κάνει τις δύσκολες επιλογές που θα ακολουθήσουν.
Πηγή: Bloomberg View