Ο κρυφός σύνδεσμος ανάμεσα στο λαθρεμπόριο και την κλιματική αλλαγή

Το λαθρεμπόριο μας επηρεάζει όλους – απειλεί την εγχώρια παραγωγή, τροφοδοτεί το οργανωμένο έγκλημα και πλημμυρίζει την αγορά με επικίνδυνα προϊόντα. Μια άλλη ελάχιστα γνωστή συνέπεια του λαθρεμπορίου έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή, όπου οι παράνομες εισαγωγές προϊόντων που βρίσκονται υπό αυστηρό έλεγχο στην Ευρώπη θέτουν σε κίνδυνο τις κλιματικές μας φιλοδοξίες.

Όταν πρόκειται για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, το όραμά μας για ένα πιο πράσινο μέλλον οδηγεί σε όλο και περισσότερο φιλόδοξους νόμους, αλλά ταυτόχρονα οι προκλήσεις της πραγματικής εφαρμογής τους κυριαρχούν. Πρέπει να συνεργαστούμε για να σταματήσουμε το λαθρεμπόριο, τηρώντας το νόμο και υποστηρίζοντας εκείνους που καλούνται να τον επιβάλουν.

Ας πάρουμε το παράδειγμα του κανονισμού της ΕΕ για τα φθοριούχα αέρια του 2014 που δεσμεύει τον κλάδο να μειώσει σταδιακά τους υδροφθοράνθρακες (HFCs) κατά σχεδόν 80% μέχρι το 2030, μέσω ενός αυστηρού συστήματος ποσοστώσεων. Τα HFC είναι αέρια που χρησιμοποιούνται συνήθως για την ψύξη στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ψύξης και των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, μεταξύ άλλων.

Ενώ οι παραγωγοί έχουν δεσμευθεί για αυτήν τη σταδιακή κατάργηση, έχει αναπτυχθεί μια μαύρη αγορά για λαθραία HFC εκτός του καθορισμένου ποσοστού και αυτά τα παράνομα προϊόντα κατακλύζουν σήμερα την αγορά της ΕΕ.

Σύμφωνα με την Environmental Investigation Agency, το 2018 εισήχθησαν παράνομα στην αγορά χύδην HFCs που ισοδυναμούν με 16,3 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (MtCO2e) – περισσότερο από 16% πάνω από την επιτρεπόμενη ποσόστωση. Αυτό είναι περίπου ισοδύναμο με το σύνολο των ετήσιων εκπομπών CO2 ολόκληρης της Σλοβενίας ή την προσθήκη 3,5 εκατομμυρίων επιβατικών αυτοκινήτων στον κοινοτικό στόλο μέσα σε ένα χρόνο. Η έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2019 ισχυρίστηκε επίσης ότι «πολλές πηγές της βιομηχανίας ανέφεραν ότι τα παράνομα ψυκτικά υλικά αποτελούσαν το 50-80% της συνολικής αγοράς στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία».

Είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα και είναι δύσκολο να εντοπιστούν στοιχεία. Ωστόσο, η βιομηχανία αναρωτιέται πώς μπορούν οι παράνομοι HFCs τόσο εύκολα και σε αφθονία να εισέλθουν στην ΕΕ. Και γιατί, σε αυτή την εποχή των συνδεδεμένων δεδομένων και της στιγμιαίας επικοινωνίας, το λαθρεμπόριο δεν μπορεί να σταματήσει.

Σαφώς οι συνοριακοί έλεγχοι της ΕΕ δεν εντοπίζουν τους HFC εκτός ποσόστωσης. Οι τελωνειακές εργασίες είναι σύνθετες και υπάρχουν πιο προφανείς στόχοι, όπως τα ναρκωτικά, τα όπλα και τα εξωτικά ζώα. Οι πόροι είναι περιορισμένοι και πολλοί δεν ξέρουν τι να αναζητήσουν.

Επιπλέον, οι πολύπλοκες ναυτιλιακές διαδρομές και οι αγορές μεταπώλησης καθιστούν δύσκολη την κατανόηση του εύρους του προβλήματος και τον εντοπισμό των κενών που πρέπει να καλυφθούν. Ένα δοχείο HFC που παράγεται σε ένα μέρος μπορεί να πωλείται μέσω ενός, δύο ή και περισσοτέρων διαμεσολαβητών πριν εισαχθεί εντός των συνόρων της ΕΕ. Ο όγκος των νόμιμων προϊόντων που συμμορφώνονται με τις ποσοστώσεις και τα οποία έχουν ήδη εισέλθει στην αγορά αναφέρεται επίσης μόνο αναδρομικά. Μαζί, αυτά παρεμποδίζουν τις προσπάθειες εντοπισμού και ανίχνευσης προϊόντων και την εξεύρεση λύσεων που θα σταματήσουν το οργανωμένο έγκλημα.

Ως βιομηχανία, πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε ανοιχτές συνεργασίες για να βοηθήσουμε τις αρχές και την αλυσίδα εφοδιασμού μας να καταπολεμήσουν το λαθρεμπόριο. Συνεργαζόμενοι μέσω της EFCTC, μιας επιτροπής που εκπροσωπεί τους Ευρωπαίους κατασκευαστές φθορανθράκων, διαμορφώνουμε στρατηγικές για την αντιμετώπιση αυτού του σύνθετου ζητήματος. Ένα παράδειγμα αυτού είναι η ανάπτυξη νέων συστημάτων παρακολούθησης που θα βοηθήσουν στην ευκολότερη τήρηση των ποσοστώσεων.

Είμαστε στο 2020 και το κοινό ενδιαφέρεται τόσο όσο ποτέ, απαιτώντας τα υψηλότερα επίπεδα διαφάνειας και αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Πρέπει όλοι να ανταποκριθούμε.

Η εταιρεία Koura Global της Orbia είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Τεχνικής Επιτροπής Φθοριοανθράκων (EFCTC). Εκτός από την παροχή πόρων και πληροφοριών σχετικά με τον κλάδο, η επιτροπή εργάζεται για να διασφαλίσει την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.