Όταν η Γερμανία γιόρταζε τη ναζιστική εκδοχή των Χριστουγέννων

Στη ναζιστική Γερμανία, το κράτος είχε τον έλεγχο των πάντων, προωθώντας το ναζιστικό ιδεώδες σε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Ακόμα και στο πώς θα εορτάζονταν τα Χριστούγεννα.

Ακούγεται κάπως παράδοξο, ένα τόσο καταπιεστικό, δικτατορικό, ρατσιστικό καθεστώς να αποφασίζει για το πώς θα εορτάζουν οι Γερμανοί τη γιορτή της αγάπης και της αδελφοσύνης. Πώς συνδυάζεται ο ναζισμός με τα μηνύματα αγάπης των Χριστουγέννων;

Για να προσαρμόσουν τα Χριστούγεννα στα μέτρα τους, οι ναζί παραποίησαν εντελώς τον χαρακτήρα τους, αποσιωπώντας οποιαδήποτε αναφορά στον Χριστό και μετατρέποντας τον εορτασμό τους από χριστιανικό σε νεοπαγανιστικό, συνδέοντας τα με τις τελετές που πραγματοποιούσαν γερμανικά φύλα κατά τα αρχαία χρόνια, πριν την εμφάνιση του χριστιανισμού. Για παράδειγμα, το άναμμα κεριών συνδεόταν με την παγανιστική επιθυμία για την «επιστροφή του φωτός», μετά από τη μικρότερη ημέρα του χρόνου. Επίσης, οι επίσημες αναφορές σε μία ανώτερη ύπαρξη (τον Θεό) ήταν περιορισμένες, και αντίθετα δινόταν έμφαση σε έννοιες όπως το φως και η «αιώνια μητέρα», που παραπέμπουν σε παγανιστικά στοιχεία.

Η πρακτική αυτή εξυπηρετούσε δύο σκοπούς: Πρώτον, συνέδεε τα Χριστούγεννα με τα αρχαία γερμανικά φύλα, ενισχύοντας τη ρητορική περί «Άρειας φυλής». Και δεύτερον, αποδυνάμωνε την οργανωμένη θρησκεία, που ο Χίτλερ θεωρούσε εχθρό του απολυταρχικού καθεστώτος.

Επιπλέον, η ναζιστική εκδοχή των Χριστουγέννων χαρακτηριζόταν και από ένα ισχυρό μίσος κατά των Εβραίων – ο ίδιος ο Χίτλερ, μάλιστα, σε μία ομιλία του τα Χριστούγεννα του 1921 ως νέος ηγέτης του ναζιστικού κόμματος, είχε καταδικάσει τους «δειλούς Εβραίους» που «έστησαν τον ελευθερωτή του κόσμου στον σταυρό» και ορκιζόταν να μην πεθάνει «μέχρι οι Εβραίοι να κείτονται στο έδαφος». Μετά την εγκαθίδρυση του ναζιστικού καθεστώτος, πολλοί απέφευγαν να ψωνίζουν τα Χριστούγεννα από καταστήματα που είχαν Εβραίοι, και το μήνυμα ήταν σαφές: Τα Χριστούγεννα ήταν μία γιορτή αποκλειστικά για τους «Άρειους».

Παράλληλα, τα ναζιστικά βιβλία και τα περιοδικά, αλλά και τα ναζιστικά κάλαντα, προωθούσαν τα Χριστούγεννα ως μία γιορτή που συνέδεε τα παραδοσιακά έθιμα με την ιδεολογία του ναζιστικού καθεστώτος, ενώ προέτρεπαν τη Γερμανίδα μητέρα  να αξιοποιήσει τα Χριστούγεννα για να «ξαναφέρει στη ζωή το πνεύμα του γερμανικού σπιτιού».

Και μια και είπαμε για τα κάλαντα, πράγματι υπήρχαν τροποποιημένα παραδοσιακά κάλαντα που είχαν προσαρμοστεί ώστε να αποσιωπούν τις αναφορές στον Χριστό και να υμνούν την ιδεολογία του ναζισμού και την «αιώνια μητέρα» – μάλιστα, ένα από αυτά τα τραγούδια ήταν τόσο δημοφιλές, που συχνά το τραγουδούσαν και κατά τη δεκαετία του 1950 στις οικογενειακές συγκεντρώσεις των Χριστουγέννων.

Όσο για το αν πράγματι οι περισσότεροι Γερμανοί αποδέχθηκαν αυτήν την εκδοχή των Χριστουγέννων, ξεχνώντας το θρησκευτικό τους κομμάτι, αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε – ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν πως δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντιστάθηκαν. Στα αρχεία μάλιστα του τομέα γυναικών του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος έχει καταγραφεί η δυσαρέσκεια και η αμφισβήτηση που εξέφραζαν πολλές γυναίκες όταν πιέζονταν να απέχουν από θρησκευτικές εκδηλώσεις τα Χριστούγεννα. Επιπλέον, οι κληρικοί αντιστάθηκαν σθεναρά στις ναζιστικές προσταγές, ενθαρρύνοντας τις γυναίκες να ενταχθούν στους αντίστοιχους γυναικείους συλλόγους τους, ενώ οι θρησκευόμενες γυναίκες δε συμμετείχαν στις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις του τομέα γυναικών του ναζιστικού κόμματος.

Όμως σε γενικές γραμμές, θα έλεγε κανείς πως πολλοί Γερμανοί αποδέχθηκαν αδιαμαρτύρητα την «ναζιστοποίηση» των Χριστουγέννων, υιοθετώντας την εκδοχή εκείνη που άφηνε στο περιθώριο τον Χριστό και τη γέννησή του, και έφερνε στο επίκεντρο τις παγανιστικές τελετές για το χειμερινό ηλιοστάσιο…