Mαύρη οικονομία: Γιγαντώθηκε λόγω της φοροκαταιγίδας

Η παραίνεση του Γιάννη Στουρνάρα για ένταξη της Ελλάδας σε ένα προληπτικό πρόγραμμα μετά τον Αύγουστο του 2018, που προκάλεσε την οργίλη αντίδραση του Μαξίμου, δεν είναι το μοναδικό στοιχείο που αξίζει να κρατήσουμε από την Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Ένα έγγραφο εργασίας στο οποίο στηρίχθηκε εν μέρει η έκθεση αυτή αποκαλύπτει το πόσο σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε στα χρόνια της κρίσης η υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση στην οικονομία, γιγαντώνοντας τη μαύρη οικονομία, καθώς όλο και περισσότεροι αναζητούσαν και αναζητούν τρόπους για να γλιτώσουν φόρους.

Σύμφωνα με το έγγραφο, με τίτλο “Fiscal policy with an informal Sector”, τονίζεται ότι η ύπαρξη της μαύρης οικονομίας έχει επηρεάσει δραματικά τα φορολογικά έσοδα, και αν αυτή είχε περιοριστεί, τότε “η δημοσιονομική προσαρμογή θα ήταν μικρότερη και η μείωση της οικονομικής παραγωγής θα ήταν σημαντικά πιο μετριοπαθής”.

Όπως εξηγούν οι συντάκτες του εγγράφου, αν και η μαύρη οικονομία έχει επιτρέψει σε κάποιους να γλιτώσουν τη βαριά φορολογία, “έχει συνεισφέρει σημαντικά σε μία μεγαλύτερη επιβάρυνση για αυτούς που δραστηριοποιούνται στον επίσημο τομέα και επίσης έχει υπάρξει δηλητηριώδης για την οικονομία εν γένει”.

“Φαίνεται πως σε μεγάλο βαθμό η αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης να πετύχει τους στόχους των εσόδων της μπορεί να αποδοθεί στην ανικανότητά της να δαμάσει τη μαύρη οικονομία”, σημειώνεται ακόμα.

Η έκταση της μαύρης οικονομίας υπολογίζεται ότι αυξήθηκε από το 25% του ΑΕΠ, που ήταν προ κρίσης, στο 35-40% στα χρόνια της κρίσης, σύμφωνα με την ανάλυση.

Πώς γιγαντώθηκε αυτή η μαύρη οικονομία, όμως; Μέσα από έναν φαύλο κύκλο: η οικονομική ύφεση οδήγησε πολλούς στην παραοικονομία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κρατικών εσόδων, με το Δημόσιο να απαντά με νέους, υψηλότερους φόρους. Όμως οι φόροι αυτοί με τη σειρά τους οδήγησαν ακόμα περισσότερους στην παραοικονομία, με αποτέλεσμα αντί τα έσοδα να αυξηθούν, τελικά να μειωθούν κι άλλο. Και ούτω καθεξής…

Τι θα μπορούσε (και θα έπρεπε) να έχει γίνει; Ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής, με περισσότερες περικοπές δαπανών, που προκαλούν πολύ μικρότερες απώλειες στο ΑΕΠ απ’ ό,τι οι αυξήσεις στη φορολογία, και παράλληλα η υλοποίηση αυστηρών μέτρων κατά της φοροδιαφυγής, ώστε να παταχθεί η μαύρη οικονομία. Ένα μείγμα πολιτικής που βέβαια δεν είναι ποτέ αργά για να υλοποιηθεί ακόμα και τώρα, που η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να βρίσκεται σε δυσθεώρητα επίπεδα και τα “απόνερα” του αποτυχημένου μείγματος πολιτικής που ακολουθείται πνίγουν την ελληνική οικονομία και την αποτρέπουν από μία δυναμική ανάκαμψη που θα την “ξεκολλήσει” από τον βούρκο.