Ι. Δέμου: Στα άμεσα σχέδιά μας είναι να φτάσει το brand της DEMO σε 96 χώρες

 

Η Ιωάννα Δέμου, χημικός και μέλος του Δ.Σ της DEMO ABEE, εξηγεί πώς η οικογενειακή επιχείρηση, όχι μόνο παραμένει «όρθια» αλλά και προοδεύει μέσα σε συνθήκες που «γονατίζουν» την επιχειρηματική δραστηριότητα και βάζουν φρένο στην ανάπτυξη.

 

Έχοντας έντονη παρουσία στη νοσοκομειακή αγορά, ποιες είναι οι αντιξοότητες τις οποίες αντιμετωπίζει  η Demo τα τελευταία χρόνια, πώς την επηρεάζουν και πώς τις διαχειρίζεται;

Παρόλο που σημειώθηκε μια κάποια πρόοδος στις εισπράξεις από τα οφειλόμενα των νοσοκομείων προς τις φαρμακευτικές εταιρείες,  είναι ακόμη έντονη η οικονομική ανασφάλεια, η οποία και συνδέεται με την γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας. Στη DEMO οι  πωλήσεις στην εγχώρια αγορά κρατήθηκαν στα ίδια επίπεδα με το 2015, παρότι η ελληνική αγορά φαρμάκου βιώνει μια πρωτοφανή κατάσταση, η οποία είναι δύσκολα διαχειρίσιμη, ιδιαίτερα από ελληνικές εταιρείες που δεν έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό. Το ισχυρότερο πλήγμα που δέχονται οι φαρμακοβιομηχανίες στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, πέρα φυσικά από το προφανές, δηλαδή την ανεξέλεγκτη μείωση των τιμών, κυρίως των ήδη προσιτών εγχωρίως παραγόμενων φαρμάκων, είναι η επιβολή οριζόντιων μέτρων, όπως το rebate και το clawback.H αύξηση του clawback που υπήρχε στην ιδιωτική αγορά και τώρα επιβλήθηκε και στην νοσοκομειακή, το οποίο μάλιστα πλησιάζει το 30%, είναι ένα καθεστώς που πλήττει την φαρμακοβιομηχανία και το ελληνικό φάρμακο.

Η DEMO διαχειρίζεται αυτή τη κατάσταση βασιζόμενη σε δύο άξονες ανάπτυξης:  

1. Εισαγωγή νέων προϊόντων στην αγορά
2. Διατήρηση των μεγάλων μεριδίων σε χώρες του εξωτερικού και συνεχής ανάπτυξη σε νέες αγορές. Υπάρχουν μάλιστα αγορές όπου ο δείκτης ανάπτυξης στον κλάδο του φαρμάκου είναι διαρκώς ανοδικός και εκεί οφείλεις να αδράξεις την ευκαιρία.       

 

Ποιες είναι οι εξαγωγικές δραστηριότητες της Demo; Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως το σωσίβιο της εταιρίας στο «τσουνάμι» που έφερε στον φαρμακευτικό κλάδο η οικονομική κρίση;

Σίγουρα η εξαγωγική δυναμική της DEMO είναι  αυτή που κάνει διαφορά στην ανάπτυξη της εταιρείας, καθώς ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών είναι στο 47% ετησίως, με το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής μας  (81%) να κατευθύνεται στις αγορές του εξωτερικού, σε 80 χώρες σε όλες τις ηπείρους. Από τα τέλη του 2013, η εταιρεία έχει επεκταθεί στην Γερμανία με τη θυγατρική DEMO Pharmaceutical GmbH, με έδρα στο Μόναχο, λειτουργεί δύο υποκαταστήματα στην Κίνα, ενώ στους άμεσους στόχους της είναι η λειτουργία νέων υποκαταστημάτων σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Είναι επίσημος προμηθευτής φαρμάκων στα Ηνωμένα Έθνη, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τον Ερυθρό Σταυρό και τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Η κυρίαρχη θέση της εταιρείας μας έρχεται ως φυσική συνέπεια της διαρκούς προσθήκης καινοτόμων προϊόντων, της επένδυσης στο εργατικό δυναμικό που σήμερα ξεπερνά τους 800 εργαζόμενους αλλά και στην καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης και διαφάνειας με συνεργάτες και προμηθευτές. Πρόκειται για μία ελληνική φαρμακοβιομηχανία με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα που συμβάλλει ώστε το ελληνικό φάρμακο να είναι διαθέσιμο και να επιλέγεται από επαγγελματίες υγείας και ασθενείς σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ασίας, της Αφρικής, της Αυστραλίας και της Νοτίου Αμερικής.  Έχουμε διατηρήσει τα μερίδια μας, που σε αρκετές περιπτώσεις είναι σημαντικά κυρίως σε χώρες της Ε.Ε, αλλά παράλληλα έχουμε διεισδύσει με επιτυχία και σε νέες αναπτυσσόμενες αγορές. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα καταφέραμε και υπογράψαμε νέα μεγάλα συμβόλαια, όπως για παράδειγμα είναι αυτό στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο και περιλαμβάνει την  αποκλειστική προμήθεια  σκευασμάτων στο  Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας.    

Παρότι η εξαγωγική δραστηριότητα  της εταιρείας είναι αυτή  που συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη της DEMO θα ήθελα να διαφοροποιηθώ από τον όρο «σωσίβιο» που χρησιμοποιήσατε έναντι της  οικονομικής κρίσης. Εμείς στην 50χρονη και πλέον πορεία μας  είχαμε θέσει τις βάσεις για μια συνολική ανάπτυξη των τμημάτων εσωτερικά ώστε να φτάνουμε στο τελικό προϊόν με ποιότητα και χαμηλό κόστος και για τον ασθενή. Μέρος αυτών των βάσεων είναι το τεχνολογικά άρτιο Εργαστήριο Έρευνας και Ανάπτυξης, το Τμήμα Ποιότητας, η διασύνδεσή μας με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια αλλά και οι επενδύσεις μας σε εκσυγχρονισμό  των μηχανημάτων μας. Την τελευταία τριετία, στο απόγειο της κρίσης, επενδύσαμε 35εκτ. ευρώ για αυτό τον εκσυγχρονισμό.          

Ποιοι είναι οι τρέχοντες και ποιοι οι μελλοντικοί στόχοι της Demo στον τομέα «Έρευνα & Ανάπτυξη»;

Για το 2017, η ανάπτυξη νέων προϊόντων μέσα από ένα ισχυρό R&D τμήμα, η είσοδος σε νέες αγορές του εξωτερικού μέσω μιας ισχυρής διαδικασίας εξωστρέφειας και ανάπτυξης των υπαρχόντων αγορών με έγκριση και τοποθέτηση επιπλέον προϊόντων,  η περαιτέρω καθετοποίηση και αυτοματοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας αλλά και η αύξηση μεγεθών με στόχο το χαμηλότερο κόστος παραγωγής, είναι μερικοί από τους στόχους της εταιρείας.  Όσον αφορά στην Έρευνα και Ανάπτυξη φαρμακευτικών προϊόντων, αυτό το διάστημα η DEMO έχει ρίξει το βάρος της στα προϊόντα πολύπλοκης σύνθεσης, όπως ενέσιμα γαλακτώματα, εισπνεόμενα εναιωρήματα, ενέσιμα λιποσώματα, ενέσιμα διαλύματα νανοσωματιδίων, κ.α. Για το μέλλον σχεδιάζει την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, με στόχο τη δημιουργία σκευασμάτων με βελτιωμένα χαρακτηριστικά, είτε στο θεραπευτικό αποτέλεσμα, είτε στον τρόπο χορήγησής τους.

Η ιδιαίτερη φύση των προϊόντων αυτών απαιτεί την ανάπτυξη και εφαρμογή εξεζητημένων αναλυτικών μεθοδολογιών που ελάχιστα ευρωπαϊκά εργαστήρια διαθέτουν. Το αναλυτικό εργαστήριο του τμήματος R&D της DEMO επέλεξε να πραγματοποιήσει «in house» τις περισσότερες από τις μεθόδους αυτές, οπότε και εξοπλίστηκε με την απαραίτητη τεχνολογία ενώ για τις μελέτες συνεργάζεται με καταξιωμένα τμήματα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το Εργαστήριο Σύνθεσης Πρώτων Υλών, που αποτελεί το νέο ερευνητικό στοίχημα της DEMO, έχει στελεχωθεί από εξειδικευμένους επιστήμονες και έχει εξοπλιστεί με συνθετική οργανολογία τελευταίας τεχνολογίας.

Δεδομένων των δύσκολα διαχειρίσιμων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στη χώρα, τέθηκε ποτέ «στο τραπέζι» το ενδεχόμενο αποχώρησης της εταιρίας από την Ελλάδα;

Ποτέ δεν τέθηκε αυτό το ενδεχόμενο. Ούτε και 2 χρόνια πριν, όταν τότε το τραπεζικό σύστημα με τα capital controls οδήγησε σε ασφυξία, ούτε και σήμερα όπου επίσης δεν υπάρχει  αποκατάσταση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στη χώρα, όχι μόνο σε σχέση με την προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό αλλά και σε σχέση με τη δυνατότητα βιώσιμου δανεισμού των επιχειρήσεων από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς και η σταθεροποίηση του φορολογικού πλαισίου. Αυτές είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις για την επιστροφή της οικονομίας σε θετικό αναπτυξιακό πρόσημο. Το σημαντικό είναι ότι εταιρείες όπως η DEMO, η οποία αναπτύσσει και παράγει ενέσιμα νοσοκομειακά σκευάσματα, δεν μπορεί να μην στηρίξει τον Έλληνα Ασθενή. Η εταιρεία έχει ορισμένα σκευάσματα που είναι μοναδικά και αναντικατάστατα, όπως για παράδειγμα η αδρεναλίνη ή η ατροπίνη, που είναι μεν φθηνές θεραπείες αλλά μόνο η DEMO παράγει και διαθέτει. Επίσης δεν μπορεί να σταματήσει να διακινεί και τις ακριβές θεραπείες, όπως για παράδειγμα σκευάσματα για την μεσογειακή αναιμία ή το δρεπανοκυτταρικό σύνδρομο, σκευάσματα τόσο ζωτικής σημασίας για τους ασθενείς που τα χρειάζονται.

Όχι μόνο δεν έχουμε σκεφτεί να φύγουμε από την Ελλάδα αλλά ίσα – ίσα όπως έχει αναφέρει και ο ιδρυτής και πρόεδρος της DEMO «η μεγαλύτερη χαρά μας είναι όταν απεικονίζεται η ελληνική σημαία και το ελληνικό φάρμακο στα κουτιά των σκευασμάτων που φτάνουν σε όλες τις χώρες του πλανήτη». 

Διείσδυση γενοσήμων: Γιατί αυτή η προσπάθεια δεν στέφθηκε ποτέ με επιτυχία;

Η ελληνική πραγματικότητα  στροβιλίστηκε για χρόνια γύρω από το ερώτημα «γενόσημα ή πρωτότυπα φάρμακα;». Για την Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας και για εμάς που  είμαστε μέλος της, είναι λάθος δίλλημα. Το σωστό δίλλημα είναι «εισαγόμενα ή ελληνικά φάρμακα;». Τα σωστά ερωτήματα επίσης είναι το «πώς διασφαλίζονται;», «πώς διασφαλίζεται η ποιότητα;» και βεβαίως «ποια είναι τα οφέλη και ποια είναι τα μείον της κάθε επιλογής».

Η αλήθεια είναι πως την τελευταία επταετία επιβλήθηκαν συνεχείς και σημαντικές μειώσεις στις τιμές των γενοσήμων φαρμάκων. Οι μειώσεις αυτές σε αρκετές περιπτώσεις υπερβαίνουν αθροιστικά το -80% και, συνολικά, φθάνουν μεσοσταθμικά στο -67%. Οι εξαντλητικές αυτές συνθήκες τιμολόγησης, σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος της κατανάλωσης και  τις επιπλέον επιβαρύνσεις μέσω των rebates και των clawbacks έχουν καταστήσει τα Ελληνικά γενόσημα από τα φτηνότερα της Ευρώπης.  Επίσης, αλήθεια είναι  πως για τη φαρμακευτική δαπάνη ευθύνεται κυρίως  η υπερβολική συνταγογράφηση των ακριβότερων προστατευόμενων από πατέντα φαρμάκων, όπως προκύπτει και από τα συγκριτικά στοιχεία μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό, τη στιγμή που το Σύστημα Υγείας ασφυκτιά, λόγω μνημονίων,  από υπερβολικά χαμηλό πλαφόν φαρμακευτικής δαπάνης. Και τέλος αλήθεια είναι πως την κατάσταση επιβαρύνει αδικαιολόγητα η αδυναμία ελέγχου της συνταγογράφησης και εξορθολογισμού της ασφαλιστικής αποζημίωσης. Για να σας δώσω μια εικόνα.  Η ΠΕΦ έχει 40 μέλη. Αριθμεί 27 εργοστάσια παραγωγής, 60% της απασχόλησης, 1.000 επιστήμονες έρευνας και ανάπτυξης. Παρουσιάζει επενδύσεις 800 εκατομμυρίων την τελευταία δεκαετία ενώ έχει  δραστηριότητα σε 85 χώρες. Συνεισφέρει στο 2,8 δισεκατομμύρια ετησίως και όλα αυτά με ένα μερίδιο το οποίο είναι κάτι λιγότερο ή κάτι περισσότερο από 20%. Για σκεφτείτε το όφελος για το Κράτος εάν αυτό το μερίδιο ήταν μεγαλύτερο.

Μπορεί το ελληνικό φάρμακο να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της χώρας; Ποια είναι τα εμπόδια που τού στερούν αυτόν τον ρόλο;

Με την οικονομία της χώρας μας να βρίσκεται σε δεινή θέση για πολλά συναπτά έτη, η συζήτηση γύρω από τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για την ανάκαμψη της επιχειρηματικότητας, δεν είναι καινούρια. Η αποκατάσταση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στη χώρα, όχι μόνο σε σχέση με την προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό αλλά και σε σχέση με τη δυνατότητα βιώσιμου δανεισμού των επιχειρήσεων από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς και η σταθεροποίηση του φορολογικού πλαισίου, όπως σας προείπα είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις για την επιστροφή της οικονομίας σε θετικό αναπτυξιακό πρόσημο.

Παρόμοια ανάγκη λήψης διαρθρωτικών μέτρων με αναπτυξιακό πρόσημο υπάρχει φυσικά και στον κλάδο του φαρμάκου, ο οποίος αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες βιομηχανικούς κλάδους με θετικές επιδόσεις στη χώρα μας, παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια καλείται να λειτουργήσει μέσα σε ένα στρεβλό, ασφυκτικό πλαίσιο. Το Ελληνικό Φάρμακο μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανάσχεση της μακροχρόνιας οικονομικής κρίσης, μέσω της συμβολής του στο ΑΕΠ και στις εξαγωγές της Ελλάδας, όπου βρίσκεται σταθερά στη δεύτερη θέση, στα φορολογικά έσοδα και στις εργοδοτικές εισφορές, στην ενίσχυση της απασχόλησης και των επενδύσεων σε έρευνα και στην κατοχύρωση εμπορικά εκμεταλλεύσιμης τεχνογνωσίας.

Ο στόχος για το άμεσο μέλλον πρέπει να είναι η ενδυνάμωση της επιχειρησιακής λειτουργίας και απόδοσης των ελληνικών παραγωγικών φαρμακοβιομηχανιών, κάτι που για να πραγματοποιηθεί, έχει ως προϋπόθεση την άμεση αναστολή όλων των άδικων οριζόντιων μέτρων, όπως το clawback και το rebate, που πιέζουν προς τα κάτω την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την ενίσχυση ζήτησης των προϊόντων της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων και της διείσδυσής τους σε νέες αγορές και την ενίσχυση των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας.

Όσον αφορά ειδικότερα στο νευραλγικό κλάδο των νοσοκομείων, όπου η DEMO δραστηριοποιείται το ζητούμενο είναι να υπάρξει μια λογική αύξηση της νοσοκομειακής δαπάνης με ταυτόχρονη αξιολόγηση των νέων, ακριβών θεραπειών που εισάγονται στο Σύστημα και αποζημιώνονται ανεξέλεγκτα επιβαρύνοντας δυσανάλογα τη δαπάνη αυτή.

Σε μια περίοδο που ο φαρμακευτικός κλάδος δέχεται βαρύ πλήγμα,  η Demo συνεχίζει να επενδύει και να επεκτείνεται. Ποιο είναι τελικά το «χαρτί» που κερδίζει το παιχνίδι;

Εάν θέλεις να παραμείνεις δυνατός, υγιής αλλά και να αναπτυχτείς περισσότερο μόνο η επένδυση είναι αυτή που θα δώσει την ώθηση αλλά και το επιτυχές αποτέλεσμα. Η πρόθεση μας να βρισκόμαστε στο πλευρό του ασθενή στην Ελλάδα και διεθνώς είναι αυτή που καθοδηγεί τις αποφάσεις μας. Η αύξηση της ζήτησης κυρίως των ενέσιμων σκευασμάτων της εταιρείας μας, στο εξωτερικό αλλά και ο σχεδιασμός να αναπτύξουμε τα μερίδια μας σε μεγάλες αγορές του εξωτερικού (Ευρώπη, Ωκεανία) ή  να διεισδύσουμε σε άλλες, όπως για παράδειγμα στις  ΗΠΑ  όπου ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος, οδηγεί αυτόματα στον περαιτέρω εκσυγχρονισμό της DEMO με νέα μηχανήματα μεγάλης απόδοσης. Εντός του 2017 ξεκινούν και οι εργασίες για την 4^η μονάδα παραγωγής 12,000 τμ στο Κρυονέρι, μονάδα που θα προστεθεί στις προηγούμενες 3 των 45.000τμ  

Άρα το «χαρτί» που κερδίζει το παιχνίδι είναι η τεχνογνωσία, η ποιότητα, οι μεγάλες παραγωγικές δυνατότητες, το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό και η προσαρμοστικότητα στις συνεχής αλλαγές.

Πώς «βλέπετε» την θέση της Demo στη διεθνή φαρμακευτική αγορά, μέσα στα επόμενα χρόνια;

Όπως σας είπα αυτή τη στιγμή το brand DEMO είναι σε πάνω από 1500 σκευάσματα σε 80 χώρες. Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας μας έχει δεσμευτεί για ανάπτυξη 8 με 10 νέων  προϊόντων ετησίως και για περίπου 200 νέες άδειες κάθε χρόνο. Στα άμεσα σχέδια μας είναι να «τοποθετήσουμε» προϊόντα σε επιπλέον 16 χώρες  του εξωτερικού φτάνοντας το brand της DEMO σε 96 χώρες συνολικά.    

Η αύξηση της παραγωγικής μας δυνατότητας για να μπούμε σε νέες και ανταγωνιστικές αγορές, όπως π.χ στη μεγάλη και ενδιαφέρουσα αγορά των Η.Π.Α  και τα νέα υψηλής τεχνολογίας προϊόντα είναι τα στοιχήματα της DEMO   για τα επόμενα χρόνια.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Στ. Δέμος: Ένας από τους μεγαλύτερους φαρμακοβιομήχανους επιμένει ελληνικά και επενδύει

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Delphi Economic Forum: Η υγεία μοχλός της ανάπτυξης

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ:  Θ. Τρύφων: Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία θα παραμείνει «εδώ» με κάποιες προϋποθέσεις