Μπορεί η Ελλάδα να φαίνεται ότι επιστρέφει στην κανονικότητα, αλλά όλοι -στην Αθήνα, την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες- γνωρίζουν καλά ότι στο απόγειο της κρίσης ούτε η Ελλάδα ούτε η Ευρώπη αντιμετώπισαν τις αδυναμίες τους, σημειώνει σε ανάλυσή του το ινστιτούτο Brookings. Όπως επισημαίνει, η Ευρώπη δεν έκανε ό,τι έπρεπε για να εκσυγχρονίσει τη δομή της διακυβέρνησής της, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα σημαντικά προβλήματα που την οδήγησαν στην κρίση, ενώ η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να προσφέρει ποιοτική διακυβέρνηση στους πολίτες της.
Το μέσο μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, σημειώνει, παραμένει μικρό, γεγονός που αποτελεί ένα σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο για την ανάπτυξη.
Τα προγράμματα προσαρμογής δεν κατάφεραν να φέρουν την Ελλάδα σε τροχιά η οποία να την απομακρύνει από τις αρνητικές δυναμικές που επικρατούσαν πριν ξεσπάσει η κρίση. Αυτό δείχνει, όπως τονίζει το Brookings, ότι η λιτότητα από μόνη της δεν αρκεί. Ίσως να είναι πολύ πιο σημαντικό να οργανωθεί η καθημερινή οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, από τη χορήγηση αδειών έως τις πολιτικές συζητήσεις, από το κράτος δικαίου και τις δικαστικές αποφάσεις μέχρι την προστασία της ελευθερίας του Τύπου. Καθορίζουν το βαθμό στον οποίο οι άνθρωποι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, δημιουργούν οικονομική δραστηριότητα και δημιουργούν έτσι φορολογητέα εισοδήματα.
“Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα έχει σχεδόν αποκλειστεί από την πρόσβαση στη χρηματοδότηση για σχεδόν μία δεκαετία, αλλά και ο αντίκτυπος της φορολογίας και των κινδύνων που απορρέουν από τη λεγόμενη συζήτηση για το Grexit, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε το γεγονός ότι δεν υπάρχει τίποτε που να δείχνει πως η δομή της ελληνικής οικονομίας απομακρύνεται από τα πρότυπα που συνδέονται με την κρίση“, επισημαίνει. “Εκτός αν δεχθούμε ότι η ισορροπία μεταξύ πολιτικής, κοινωνίας και οικονομίας δεν έχει αλλάξει και ότι μετά από εννέα χρόνια προγραμμάτων, η κλεπτοκρατία εξακολουθεί να είναι “business as usual”. Μα πώς είναι δυνατό αυτό δεδομένης της αυστηρής εποπτείας της Ελλάδας όλα αυτά τα χρόνια;”, αναρωτιέται το ινστιτούτο.
Τα μνημόνια δεν άλλαξαν τα κακώς κείμενα
Όχι μόνο τα μνημόνια δεν άλλαξαν τα κακώς κείμενα αλλά, αντίθετα, με την επιβολή ακόμη υψηλότερης φορολογίας πολλαπλασιάστηκαν τα εμπόδια για την ανάπτυξη. Η Ελλάδα μετατράπηκε σε μία οικονομία “μικρών καταστημάτων”. Αν κάποιος θεωρούσε ότι το πελατειακό καθεστώς θα σταματούσε μετά την επιβολή των μνημονίων, θα πρέπει να το ξανασκεφτεί. Καθώς οι άνθρωποι έγιναν φτωχότεροι, έγιναν πιο πολιτικά ριζοσπαστικοί, όπως συνέβη πολλές φορές στην Ιστορία. Ο συνδυασμός των αδύναμων θεσμών και της ανεξέλεγκτης εκτελεστικής εξουσίας σημαίνει ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο λαϊκισμός δεν θα μειωνόταν, αλλά μάλλον θα άκμαζε και μάλιστα πήρε κάποιες ενδιαφέρουσες στροφές. Ο εθνικισμός, η ριζοσπαστική αριστερά και η ριζοσπαστική δεξιά ενώθηκαν υπό την εποπτεία των θεσμών, δεδομένου ότι έδωσαν προτεραιότητα στην επίτευξη των βραχυπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων, ανεξάρτητα από το πώς επιτεύχθηκαν τα δημοσιονομικά ορόσημα.
Η ιδιωτική οικονομία έχει αποδεκατιστεί σχεδόν ολοσχερώς
Όπως σημειώνεται, όλοι φαίνονται ανακουφισμένοι καθώς πληρούνται οι δημοσιονομικοί στόχοι, παραβλέποντας σκοπίμως το άβολο γεγονός ότι η ιδιωτική οικονομία έχει σε μεγάλο βαθμό αποδεκατιστεί, σε βαθμό που δεν θα μπορέσει να επιδιορθωθεί. Η περαιτέρω διάβρωση των ήδη αδύναμων πολιτικών θεσμών καθιστά ουσιαστικά τη χώρα ανίκανη να σχεδιάσει και να εφαρμόσει βιώσιμες πολιτικές.
Η λιτότητα δεν έκανε τους Έλληνες πιο ολιγαρκείς, αλλά πιο ευάλωτους σε πολιτικές… σειρήνες.
“Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει σήμερα ένα κοινοβουλευτικό σύστημα παρόμοιο με εκείνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό”, καταλήγει το Brookings.
